Điều trị lao phổi tiềm ẩn như thế nào? Giải thích dễ hiểu cho người mới

Tác giả: BS.CKII Nguyễn Văn Tẩn

06/08/2025

Lao phổi tiềm ẩn là giai đoạn âm thầm nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe. Việc điều trị lao phổi tiềm ẩn đúng cách giúp ngăn bệnh chuyển sang lao hoạt động và bảo vệ cộng đồng khỏi lây nhiễm. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây của Phòng khám Lao phổi BS.CKII. Nguyễn Văn Tẩn để hiểu rõ về phác đồ, hiệu quả và lưu ý khi điều trị.

Lao phổi tiềm ẩn là gì?

Lao phổi tiềm ẩn là tình trạng cơ thể đã nhiễm vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis nhưng chưa phát bệnh. Người mắc không có triệu chứng, không lây bệnh cho người khác. Vi khuẩn lúc này chỉ “ngủ yên” trong cơ thể và có thể hoạt động trở lại nếu sức đề kháng yếu.

Lao phổi tiềm ẩn là tình trạng có vi khuẩn lao xâm nhập vào cơ thể nhưng chưa phát bệnh

Các đối tượng có nguy cơ mắc lao phổi tiềm ẩn

Những người dễ mắc lao phổi tiềm ẩn thường bao gồm:

Người tiếp xúc gần với bệnh nhân lao phổi, chẳng hạn như người sống chung trong gia đình hoặc nhân viên y tế thường xuyên làm việc với bệnh nhân.
Người mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, suy thận, bụi phổi, hoặc đang chạy thận nhân tạo.
Người có hệ miễn dịch suy yếu hoặc đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch lâu dài bao gồm người nhiễm HIV, bệnh nhân mắc lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp, vảy nến, người đang điều trị bằng thuốc sinh học, người ghép tạng hoặc chuẩn bị ghép tạng…

Người suy giảm miễn dịch, trẻ nhỏ và người tiếp xúc bệnh nhân lao dễ mắc lao phổi tiềm ẩn

Chẩn đoán lao tiềm ẩn

Do bệnh lao phổi tiềm ẩn không có triệu chứng rõ ràng nên cần thực hiện test da hoặc xét nghiệm máu để phát hiện nhiễm lao.

Với người từ 5 tuổi trở lên có tiếp xúc gần bệnh nhân lao phổi và không nhiễm HIV, bác sĩ thường chỉ định test da Mantoux (Măng-tu). Lao tố được tiêm dưới da, sau đó bác sĩ đọc kết quả sau 48–72 giờ để xác định tình trạng nhiễm lao.
Với trẻ dưới 5 tuổi sống cùng bệnh nhân lao phổi hoặc người nhiễm HIV, chỉ cần loại trừ khả năng mắc bệnh lao hoạt động và không có chống chỉ định, có thể bắt đầu điều trị dự phòng lao tiềm ẩn ngay.

Bác sĩ chẩn đoán lao tiềm ẩn qua test Mantoux hoặc xét nghiệm IGRA

Điều trị lao phổi tiềm ẩn như thế nào?

Điều trị lao phổi tiềm ẩn chỉ thực hiện khi có bằng chứng nhiễm lao và đã loại trừ lao hoạt động, nhằm tránh nguy cơ kháng thuốc. Hiện nay có các phác đồ điều trị phổ biến như sau:

Phác đồ 9H: Dùng Isoniazid 5mg/kg/ngày (tối đa 300mg/ngày), uống hằng ngày trong 9 tháng, áp dụng cho người lớn.
Phác đồ 6H: Dùng Isoniazid 10mg/kg/ngày (tối đa 300mg/ngày), uống hằng ngày trong 6 tháng, dành cho trẻ em dưới 15 tuổi.
Phác đồ 3RH: Kết hợp Rifampicin và Isoniazid, uống hằng ngày trong 3 tháng. Liều Rifampicin: 10mg/kg cho người lớn, 15mg/kg cho trẻ em (tối đa 600mg). Liều Isoniazid: 5mg/kg cho người lớn, 10mg/kg cho trẻ em (tối đa 300mg).
Phác đồ 3HP: Kết hợp Rifapentin và Isoniazid, uống 1 lần/tuần trong 3 tháng, áp dụng cho người lớn và trẻ từ 2 tuổi trở lên. Liều Rifapentin từ 300–900mg/tuần (tối đa 900mg), tùy theo cân nặng. Liều Isoniazid: 25mg/kg/tuần cho trẻ 2–11 tuổi, 15mg/kg/tuần cho trẻ từ 12 tuổi trở lên (tối đa 900mg/tuần).

Người mắc lao tiềm ẩn cần dùng thuốc theo phác đồ để ngăn bệnh tiến triển

Tác dụng phụ của thuốc lao tiềm ẩn

Các thuốc điều trị lao tiềm ẩn như Isoniazid, Rifampicin và Rifapentin thường an toàn, nhưng vẫn có thể gây ra một số tác dụng phụ sau:

Phản ứng nhẹ: Có thể gặp phát ban, buồn nôn, khó chịu đường tiêu hoá.
Thay đổi màu dịch cơ thể: Rifampicin và Rifapentin có thể khiến nước tiểu, nước mắt hoặc mồ hôi chuyển màu cam — đây là hiện tượng vô hại.
Dấu hiệu tổn thương gan: Nếu xuất hiện đau bụng, buồn nôn, nôn, nước tiểu sẫm, vàng da, chóng mặt hoặc sốt kiểu cúm, cần ngừng thuốc và liên hệ ngay với bác sĩ.
Tê bì tay chân: Thuốc Isoniazid có thể gây viêm dây thần kinh ngoại biên; bác sĩ thường kê thêm vitamin B6 để phòng ngừa tình trạng này.
Tương tác thuốc: Nhóm Rifamycin (Rifampicin, Rifapentin) có thể làm giảm hiệu quả thuốc tránh thai nội tiết và nhiều loại thuốc khác, vì vậy cần báo với bác sĩ để được kiểm tra tương tác trước khi điều trị.

Lưu ý: Không tự ý ngừng thuốc hoặc thay đổi liều khi chưa có hướng dẫn của bác sĩ, vì có thể làm giảm hiệu quả điều trị và tăng nguy cơ kháng thuốc.

Thuốc lao tiềm ẩn gây ra nhiều tác dụng phụ như rối loạn tiêu hoá, vàng da, mệt mỏi nhẹ,...

Lao tiềm ẩn có nguy hiểm không?

Lao phổi tiềm ẩn không nguy hiểm vì người mắc không có triệu chứng và không lây bệnh cho người khác. Tuy nhiên, nếu không được điều trị đúng cách, vi khuẩn lao “ngủ yên” trong cơ thể có thể tái hoạt động khi sức đề kháng suy giảm, dẫn đến lao phổi hoạt động – giai đoạn có khả năng lây lan và gây tổn thương nặng cho phổi.

Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 1/3 dân số thế giới mang vi khuẩn lao tiềm ẩn. Trong số này, một tỷ lệ không nhỏ có thể phát bệnh trong suốt cuộc đời nếu không được can thiệp y tế. Vì vậy, phát hiện và điều trị sớm lao tiềm ẩn là cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa bệnh lao bùng phát và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Lao tiềm ẩn có chữa được không?

Lao phổi tiềm ẩn có thể điều trị dứt điểm nếu phát hiện sớm và tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ. Việc điều trị giúp ngăn ngừa vi khuẩn lao phát triển thành lao hoạt động, giảm tới khoảng 90% nguy cơ phát bệnh.

Hiện nay, các phác đồ điều trị ngắn hạn như 3HP, 4R, 3HR, 6H hoặc 9H được áp dụng tùy theo độ tuổi và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Mục tiêu là loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn lao “ngủ yên” trong cơ thể và bảo vệ cộng đồng khỏi nguy cơ lây nhiễm.

Tóm lại, điều trị lao phổi tiềm ẩn là biện pháp then chốt giúp ngăn bệnh tiến triển và giảm nguy cơ lây lan trong cộng đồng. Nếu bạn cần được tư vấn, thăm khám hoặc theo dõi quá trình điều trị, hãy đến Phòng khám Lao phổi BS.CKII. Nguyễn Văn Tẩn – nơi bạn được hỗ trợ chuyên sâu bởi bác sĩ giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực hô hấp và bệnh lao.