Lao xương khớp có lây không? Nguyên nhân và cách phòng ngừa
Tác giả: BS.CKII Nguyễn Văn Tẩn
23/07/2025
Lao xương khớp là một bệnh lý ít gặp nhưng lại khiến nhiều người lo lắng, đặc biệt là khi xuất hiện câu hỏi liệu căn bệnh này có lây truyền cho người khác hay không. Việc hiểu đúng về khả năng lây truyền không chỉ giúp người bệnh yên tâm điều trị mà còn giúp người thân xung quanh biết cách chăm sóc và phòng ngừa hiệu quả. Vậy lao xương khớp có lây không và cần chú ý điều gì trong sinh hoạt hằng ngày? Hãy cùng Phòng khám Lao phổi Bác sĩ Tẩn tìm lời giải trong bài viết dưới đây.
Lao xương khớp có lây không?
Lao xương khớp không phải là bệnh lây truyền trực tiếp từ người sang người như lao phổi. Đây là dạng lao ngoài phổi, vi khuẩn lao đã lan từ phổi đến xương khớp qua đường máu hoặc bạch huyết. Do đó, người mắc lao xương khớp không phát tán vi khuẩn ra môi trường qua ho, hắt hơi hay tiếp xúc thông thường.
Tuy nhiên, nếu người bệnh đồng thời bị lao phổi hoạt động (vốn là thể lây nhiễm cao), thì vẫn có nguy cơ lây lan vi khuẩn cho người xung quanh. Vì vậy, cần thăm khám kỹ để xác định rõ tình trạng và áp dụng biện pháp phòng ngừa phù hợp.
Lao xương khớp có lây không?
Cơ chế lây nhiễm lao xương khớp và các trường hợp ngoại lệ
Cơ chế lây nhiễm lao xương khớp bắt nguồn từ tình trạng nhiễm lao phổi. Vi khuẩn lao xâm nhập vào cơ thể chủ yếu qua đường hô hấp, phát triển và gây tổn thương ở phổi. Khi hệ miễn dịch suy yếu, vi khuẩn này có thể lan theo đường máu hoặc hệ bạch huyết đến các cơ quan khác, trong đó có xương và khớp.
Tại đây, chúng không ngừng sinh sôi, tạo thành các ổ nhiễm khuẩn được gọi là “củ lao”. Đây là những vùng hoại tử dạng bã đậu, được bao bọc bởi các tế bào miễn dịch. Các tổn thương này thường khu trú tại cột sống, khớp háng, khớp gối, khớp ngón chân, tay và có thể gây biến dạng xương nếu không điều trị kịp thời.
Dù bản thân lao xương khớp không lây lan qua đường không khí, dưới đây là các ngoại lệ cần lưu ý:
Khi đồng thời mắc lao phổi: Nếu người bệnh đồng thời mắc lao phổi, vi khuẩn từ phổi có thể phát tán qua ho, hắt hơi và lây cho người khác.
Tiếp xúc với dịch mủ hoặc máu từ ổ lao: Khi có áp xe lạnh, mủ hoặc máu chứa vi khuẩn, việc tiếp xúc qua vết thương hở hoặc niêm mạc cũng là đường lây.
Truyền từ mẹ sang con: Trường hợp người mẹ bị lao xương, khớp hoặc lao phổi khi mang thai, có thể lây sang con qua nhau thai, dù sự việc hiếm hoặc ít gặp.
Ai là người dễ bị lao xương khớp?
Mặc dù lao xương khớp không dễ bị như lao phổi, nhưng vẫn có những nhóm người có nguy cơ cao bị mắc bệnh nếu đã từng tiếp xúc với vi khuẩn lao hoặc có hệ miễn dịch suy yếu. Việc xác định đúng đối tượng dễ mắc sẽ giúp chủ động hơn trong phòng ngừa và điều trị kịp thời.
Người đã từng mắc lao trước đó như lao phổi, lao hạch, lao sơ nhiễm… sẽ có nguy cơ tái phát hoặc chuyển sang lao xương khớp cao hơn.
Người tiếp xúc gần với bệnh nhân mắc lao: Bao gồm người thân sống chung, nhân viên y tế, hoặc ở trong môi trường có người lao đang hoạt động như bệnh viện, trại giam, ký túc xá.
Người có hệ miễn dịch suy giảm: như HIV/AIDS, dùng thuốc ức chế miễn dịch, sự suy dinh dưỡng, tiểu đường, bệnh thận mạn, dùng rượu bia, nghiện ma túy…
Trẻ nhỏ (<5 tuổi) và người cao tuổi (>65 tuổi): Hệ miễn dịch non nớt hoặc suy giảm theo tuổi dễ mắc lao sau khi phơi nhiễm
Điều kiện sinh hoạt chưa đảm bảo: như chế độ dinh dưỡng chưa đầy đủ, không gian sống chật chội, thiếu thông thoáng hoặc mật độ dân cư đông.
Những yếu tố này có thể tạo ra môi trường thuận lợi cho vi khuẩn lao tồn tại, phát triển và làm tăng nguy cơ lây lan bệnh trong cộng đồng.
Cách phòng tránh bị bệnh lao xương khớp
Để ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm lao xương khớp và bảo vệ sức khỏe cộng đồng, việc chủ động thực hiện các biện pháp phòng tránh là vô cùng cần thiết. Dưới đây là những cách phòng bệnh hiệu quả được các chuyên gia y tế khuyến nghị.
Cách ly và sử dụng bảo hộ khi tiếp xúc với người bệnh: Đeo khẩu trang, giữ khoảng cách, tránh ở chung không gian kín với người đang điều trị lao, đặc biệt là lao phổi hoạt động.
Tuân thủ điều trị đầy đủ: Người bệnh cần uống thuốc điều trị lao xương khớp đúng và đủ theo phác đồ chống lao để tránh tái phát, kháng thuốc và giảm khả năng lây lan cho người khác.
Tăng cường sức đề kháng: Duy trì chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng, vận động hợp lý, ngủ đủ giấc và tránh các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá để hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả.
Giữ môi trường sống thông thoáng: Nơi ở cần sạch sẽ, thoáng khí, có ánh sáng tự nhiên để hạn chế sự tồn tại và phát triển của vi khuẩn lao.
Tầm soát sức khỏe định kỳ: Người từng mắc lao, có hệ miễn dịch kém hoặc thường xuyên tiếp xúc với bệnh nhân nên khám sức khỏe và chụp X-quang phổi định kỳ để phát hiện sớm nguy cơ lao xương khớp.
Cách phòng tránh bị bệnh lao xương khớp
Dấu hiệu cần đi khám lao xương khớp
Triệu chứng và dấu hiệu lao xương khớp cần chú ý
Đặc điểm chung của bệnh:
Lao xương khớp thường âm thầm, không rõ ràng ở giai đoạn đầu
Cần khám sớm khi có triệu chứng nghi ngờ để tránh biến chứng nặng
Triệu chứng tại chỗ (vùng xương khớp)
Đau nhức kéo dài ở cột sống, khớp háng, khớp gối hoặc các vị trí xương khác mà không rõ nguyên nhân
Tính chất cơn đau: âm ỉ, tăng dần theo thời gian (không đau dữ dội đột ngột)
Cứng khớp buổi sáng: khó vận động khi thức dậy, cần thời gian để "khởi động"
Hạn chế vận động: giảm khả năng cử động của khớp bị ảnh hưởng
Sưng nhẹ tại vùng tổn thương: có thể quan sát được hoặc sờ thấy
Triệu chứng toàn thân
Sốt nhẹ về chiều: thường không cao, xuất hiện vào buổi chiều tối
Ra mồ hôi trộm: đặc biệt vào ban đêm
Mệt mỏi: cảm giác uể oải, thiếu sức sống
Sụt cân không rõ lý do: giảm cân tự nhiên mà không kiêng ăn hay tập luyện
Nếu xuất hiện các triệu chứng như đau nhức kéo dài ở cột sống, khớp háng,... người bệnh nên đi khám càng sớm càng tốt
Khi nào lao xương khớp ngừng lây? Cách điều trị hiệu quả
Nếu người bệnh chỉ mắc lao xương khớp đơn thuần, không kèm theo lao phổi, thì gần như không có nguy cơ lây nhiễm qua đường không khí vì vi khuẩn lao không phát tán ra môi trường.
Tuy nhiên, trong trường hợp người bệnh đồng thời mắc lao phổi, việc tuân thủ đầy đủ phác đồ điều trị thuốc chống lao trong ít nhất 2–3 tuần đầu là yếu tố quan trọng giúp làm giảm rõ rệt khả năng lây lan qua hô hấp và hạn chế nguy cơ lây nhiễm cho người xung quanh.
Để điều trị hiệu quả lao xương khớp, người bệnh cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
Tuân thủ phác đồ điều trị chuẩn của Bộ Y tế: Thời gian điều trị lao xương khớp thường kéo dài 12 đến 14 tháng, tùy theo mức độ tổn thương và khả năng đáp ứng thuốc của người bệnh. Phác đồ phổ biến là dùng phối hợp 4 loại thuốc chống lao (Isoniazid, Rifampicin, Pyrazinamide và Ethambutol) trong 2 tháng đầu, sau đó tiếp tục điều trị duy trì với Isoniazid, Rifampicin và Ethambutol trong ít nhất 10 tháng tiếp theo. Trường hợp bệnh nặng hoặc tổn thương xương khớp sâu, bác sĩ có thể chỉ định điều trị kéo dài đến 14 tháng. Việc tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị và tái khám đúng lịch là yếu tố quan trọng giúp kiểm soát bệnh hiệu quả và phòng tránh biến chứng.
Tái khám và theo dõi định kỳ: Kiểm tra chức năng gan, thận, chụp X-quang, xét nghiệm máu và đánh giá tiến triển lâm sàng để kịp thời điều chỉnh thuốc nếu cần.
Nghỉ ngơi hợp lý: Giữ tư thế đúng, hạn chế vận động ở giai đoạn cấp, sau đó kết hợp tập phục hồi chức năng để ngăn cứng khớp và cải thiện khả năng vận động.
Chế độ dinh dưỡng đầy đủ: Ăn uống cân đối, bổ sung đạm, vitamin và khoáng chất để tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ phục hồi tổn thương xương.
Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ: Tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc hay thay đổi liều dùng, vì điều này có thể dẫn đến kháng thuốc và tái phát bệnh.
Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về lao xương khớp có lây không. Nếu bạn đang nghi ngờ có dấu hiệu liên quan đến lao xương khớp hoặc từng tiếp xúc với người mắc lao, đừng chủ quan. Hãy đến ngay phòng khám Lao phổi Bác sĩ Tẩn để được thăm khám, chẩn đoán chính xác và tư vấn hướng điều trị phù hợp, giúp bảo vệ sức khỏe bản thân và người xung quanh.
.jpg)
.jpg)
