Lao xương khớp háng là gì? Triệu chứng và cách phòng ngừa

Lao xương khớp háng là một dạng lao ngoài phổi tương đối hiếm gặp nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bệnh thường tiến triển âm thầm, dễ bị nhầm lẫn với viêm khớp thông thường nên dễ chậm trễ trong chẩn đoán. Để hiểu rõ thêm về căn bệnh này, cùng Phòng khám Lao phổi Bác sĩ Tẩn tìm hiểu qua bài viết dưới đây!

Lao xương khớp háng là gì?

Lao xương khớp háng là một dạng lao ngoài phổi, xảy ra khi vi khuẩn lao (Mycobacterium tuberculosis) tấn công vào vùng khớp háng, gây viêm và phá hủy cấu trúc khớp.

Bệnh tiến triển chậm nhưng có thể để lại hậu quả nghiêm trọng như biến dạng khớp, teo cơ, hạn chế vận động hoặc thậm chí tàn phế nếu không được phát hiện và điều trị sớm. 

Theo các nguồn y khoa quốc tế uy tín như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các nghiên cứu National Library of Medicine, lao xương khớp chiếm khoảng 1-3% tổng số ca lao, và trong số đó, lao khớp háng chiếm khoảng 15-20% các trường hợp lao xương khớp.

Điều này có nghĩa là tỷ lệ mắc lao khớp háng trong tổng số ca lao nói chung là khá hiếm, chỉ khoảng 0.15-0.6%. Tuy nhiên, ở các quốc gia có tỷ lệ mắc lao cao như Việt Nam, Ấn Độ hay Nam Phi, số ca lao khớp háng có thể tăng lên, đặc biệt ở nhóm người suy giảm miễn dịch hoặc không điều trị lao phổi đầy đủ.

Nguyên nhân chính gây ra lao xương khớp háng

Nguyên nhân chính gây ra lao xương khớp háng là do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis xâm nhập vào cơ thể, thường thông qua đường hô hấp, rồi phát triển tại ổ lao nguyên phát như phổi hoặc hạch bạch huyết. Sau đó, vi khuẩn theo đường máu lan tỏa đến các vị trí khác trong cơ thể, trong đó có khớp háng. 

Khi đến được vùng khớp, vi khuẩn bắt đầu tấn công màng hoạt dịch, đầu xương và mô quanh khớp, gây viêm mạn tính và phá hủy cấu trúc khớp theo thời gian. Việc lây lan này thường xảy ra âm thầm, không biểu hiện triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. 

Triệu chứng của lao xương khớp háng thường gặp

Triệu chứng của lao xương khớp háng thường tiến triển âm thầm, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý xương khớp khác. Nếu chú ý, người bệnh có thể nhận ra một số dấu hiệu đặc trưng dưới đây:

• Cảm giác đau âm ỉ ở vùng háng, đôi khi lan xuống đùi hoặc mông và đau nhiều hơn khi đi lại hay vận động
• Khớp háng bị cứng, khó cử động linh hoạt, đặc biệt sau khi ngủ dậy hoặc ngồi lâu một chỗ
• Dáng đi tập tễnh, lệch bên do cố gắng tránh đau hoặc không thể dồn lực lên chân bị tổn thương
• Vùng cơ mông và đùi dần teo nhỏ do ít sử dụng và giảm vận động kéo dài
• Khớp có thể sưng nhẹ, tuy nhiên dấu hiệu này thường không rõ rệt ở giai đoạn sớm
• Người bệnh có thể kèm theo sốt nhẹ, cảm thấy mệt mỏi, ăn kém, sụt cân và hay ra mồ hôi vào ban đêm
• Xuất hiện khối áp xe lạnh quanh khớp, không gây nóng hay đỏ da, dễ bị nhầm với u lành tính
• Có thể rò mủ kéo dài, khó lành dù đã điều trị bằng kháng sinh thông thường
• Người bệnh bị sốt, đổ mồ hôi đêm và giảm cân

Biến chứng của lao xương khớp háng nếu không điều trị kịp thời

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, lao xương khớp háng có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng.

• Người bệnh sẽ bị phá hủy sụn khớp và xương dưới sụn, dẫn đến biến dạng khớp háng
• Dính khớp gây cứng khớp, mất hoàn toàn khả năng vận động
• Trật khớp háng tự nhiên, chân bị rút ngắn hoặc lệch trục
• Hình thành áp xe lạnh quanh khớp, dễ bị nhầm với khối u mềm
• Rò mủ kéo dài, khó lành dù đã dùng kháng sinh
• Nguy cơ hoại tử vô mạch đầu xương đùi, khiến khớp hỏng hoàn toàn
• Gây đau mạn tính, giảm khả năng lao động và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống
• Trong nhiều trường hợp, người bệnh phải phẫu thuật thay khớp để phục hồi chức năng vận động

Cách chẩn đoán lao xương khớp háng

Để chẩn đoán chính xác lao xương khớp háng, bác sĩ cần kết hợp nhiều phương pháp khác nhau, từ thăm khám lâm sàng đến xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh. Dưới đây là các bước thường được áp dụng trong quá trình chẩn đoán bệnh:

Tiền sử bệnh án và khám sức khỏe

Việc khai thác tiền sử mắc lao, lịch sử di chuyển gần đây hoặc tiếp xúc với người nhiễm lao, đóng vai trò quan trọng trong quá trình chẩn đoán. Bên cạnh đó, khám lâm sàng giúp bác sĩ đánh giá mức độ sưng đau, phạm vi vận động và các dấu hiệu bất thường tại vùng khớp háng.

Nghiên cứu hình ảnh

Ban đầu, bác sĩ thường chỉ định chụp X-quang để quan sát các dấu hiệu bất thường như phá hủy khớp, tụ dịch hoặc tổn thương xương. Tuy nhiên, để đánh giá sâu hơn, chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc cắt lớp vi tính (CT) sẽ được thực hiện nhằm cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc khớp háng và các mô mềm xung quanh.

Chọc hút dịch khớp và xét nghiệm

Bác sĩ có thể chọc hút dịch khớp để kiểm tra tế bào, làm xét nghiệm tìm vi khuẩn lao bằng nhuộm soi, nuôi cấy MGIT  hoặc sinh học phân tử (bao gồm kỹ thuật Gene Xpert MTB hoặc LPA lao). Trong đó, sinh học phân tử là kỹ thuật hiện đại giúp phát hiện nhanh ADN của vi khuẩn lao với độ chính xác cao, đặc biệt hữu ích khi kết quả nuôi cấy chưa có.

Sinh thiết mô quanh khớp

Nếu nghi ngờ cao, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết màng hoạt dịch hoặc mô quanh khớp để tìm tổn thương đặc trưng của lao như hoại tử bã đậu và phản ứng viêm dạng u hạt. Mẫu sinh thiết cũng được đem nuôi cấy để xác định chính xác sự có mặt của vi khuẩn lao.

Phương pháp điều trị lao xương khớp háng

Với sự tiến bộ của y học hiện nay, bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được điều trị đúng cách và kịp thời. 

• Điều trị bằng thuốc chống lao: Áp dụng phác đồ chuẩn kéo dài 12 tháng, gồm 2 tháng tấn công với Isoniazid, Rifampicin, Pyrazinamide, Ethambutol. Sau đó là 10 tháng duy trì với Isoniazid, Rifampicin và Ethambutol.
• Tuân thủ điều trị nghiêm ngặt: Người bệnh cần uống thuốc đúng liều, đúng thời gian và không tự ý ngưng thuốc để tránh kháng thuốc và nguy cơ tái phát.
• Theo dõi định kỳ: Bác sĩ sẽ thăm khám, xét nghiệm và chụp X-quang hoặc MRI theo từng giai đoạn để đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện kịp thời biến chứng.
• Vật lý trị liệu phục hồi chức năng: Giúp duy trì vận động khớp, phòng ngừa dính khớp, hạn chế teo cơ và cải thiện khả năng đi lại.
• Phẫu thuật khi cần thiết: Áp dụng trong trường hợp khớp bị tổn thương nặng, biến dạng, có áp xe lớn hoặc hoại tử, bao gồm nạo viêm, cố định khớp hoặc thay khớp háng nhân tạo.
• Chăm sóc dinh dưỡng và tăng sức đề kháng: Bổ sung đầy đủ protein, vitamin và vi chất giúp cơ thể hồi phục tốt hơn và hỗ trợ quá trình điều trị hiệu quả hơn.

Làm sao để ngăn ngừa lao xương khớp vùng háng?

Lao xương khớp vùng háng có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Thay vì chờ đến khi bệnh tiến triển mới bắt đầu điều trị, việc chủ động phòng ngừa sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh 

• Tiêm phòng vắc xin BCG đúng lịch ngay từ khi sơ sinh là biện pháp quan trọng giúp tạo miễn dịch chủ động cho trẻ chống lại vi khuẩn lao. 
• Điều trị dứt điểm lao phổi nếu đã từng mắc bằng cách tuân thủ đầy đủ phác đồ thuốc kháng lao ít nhất 6-9 tháng theo hướng dẫn của bác sĩ. Không bỏ thuốc giữa chừng để tránh tình trạng lao tái phát và lan rộng đến khớp háng.
• Tránh sống hoặc ngủ chung phòng kín với người đang mắc lao phổi chưa điều trị vì vi khuẩn lao lây qua không khí. Nếu bắt buộc tiếp xúc, cần đeo khẩu trang y tế, mở cửa thông gió và tránh ở gần trong thời gian dài.
• Ăn đủ chất để tăng cường miễn dịch, đặc biệt chú trọng nhóm thực phẩm giàu protein như thịt, cá, trứng, sữa; vitamin A, C, E từ rau xanh và trái cây; bổ sung vi chất kẽm và sắt để hỗ trợ tái tạo mô và nâng cao sức đề kháng.
• Giữ nhà cửa thông thoáng, có ánh sáng tự nhiên, tránh ẩm mốc vì môi trường kín, tối và ẩm là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn lao tồn tại và phát tán.
• Khám sức khỏe định kỳ nếu từng tiếp xúc với người bị lao hoặc có triệu chứng kéo dài như đau vùng háng, sốt nhẹ về chiều, ra mồ hôi đêm, sụt cân không rõ nguyên nhân, để được phát hiện và điều trị kịp thời trước khi bệnh tiến triển nặng.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Người bệnh nên đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt nếu xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ liên quan đến lao xương khớp háng như đau âm ỉ kéo dài ở vùng háng, mông hoặc đùi mà không rõ nguyên nhân, cơn đau tăng lên khi vận động hoặc đi lại. Ngoài ra, nếu thấy khớp háng cứng, vận động khó khăn, dáng đi khập khiễng, sưng nhẹ vùng khớp hoặc teo cơ quanh đùi và mông thì cần được kiểm tra ngay. 

Các biểu hiện toàn thân như sốt nhẹ về chiều, ra mồ hôi ban đêm, mệt mỏi kéo dài, chán ăn hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân cũng là dấu hiệu cần được thăm khám kịp thời. Đặc biệt, nếu người bệnh từng mắc lao phổi, đang điều trị lao, có người thân sống cùng bị lao hoặc thuộc nhóm có hệ miễn dịch suy yếu thì việc đi khám sớm khi có triệu chứng xương khớp là rất cần thiết để tránh bệnh tiến triển nặng và gây biến chứng.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về bệnh lao xương khớp háng, một dạng lao ngoài phổi tuy ít gặp nhưng có thể gây biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Nếu bạn đang gặp các triệu chứng nghi ngờ như đau vùng háng kéo dài, đi lại khó khăn hoặc có tiền sử tiếp xúc với người mắc lao, đừng chần chừ. Hãy đến ngay Phòng khám Lao Phổi Bác sĩ Tẩn để được thăm khám, chẩn đoán chính xác và tư vấn điều trị hiệu quả. Sức khỏe của bạn xứng đáng được bảo vệ đúng lúc.

Nguồn tham khảo: 

1. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4292318/? 
2. https://www.felixhospital.com/blogs/tuberculosis-of-the-hip-joint