Cách phân biệt lao phổi và ung thư phổi? So sánh triệu chứng

Lao phổi và ung thư phổi là hai bệnh lý phổ biến tại phổi và đều có thể gây ra những triệu chứng tương tự như ho kéo dài, đau ngực hay sụt cân, khiến nhiều người dễ nhầm lẫn giữa chúng. Cùng Phòng khám Lao phổi BS.CKII. Nguyễn Văn Tẩn khám phá qua bài viết này để hiểu rõ cách phân biệt lao phổi và ung thư phổi chính xác.

Điểm giống nhau giữa Lao phổi và Ung thư phổi

Lao phổi và ung thư phổi có nhiều điểm giống nhau khiến việc nhận biết bằng triệu chứng ban đầu trở nên khó khăn. Cả hai đều gây ra các biểu hiện rất chung như ho kéo dài, ho khạc đờm, ho ra máu, khó thở, đau ngực, mệt mỏi, chán ăn và sụt cân không rõ nguyên nhân.

Trên phim X-quang hoặc CT, tổn thương của lao và ung thư cũng dễ bị nhầm lẫn vì đều có thể xuất hiện khối u, nốt phổi, vùng đông đặc hoặc thậm chí hình ảnh hang phổi. 

Chính vì sự chồng chéo này, nhiều trường hợp lao phổi có thể bị nghi ngờ là ung thư phổi và ngược lại, dẫn tới chẩn đoán muộn hoặc điều trị sai hướng nếu không làm thêm xét nghiệm chuyên sâu như sinh thiết, soi đờm hoặc PCR lao. Ngoài ra, cả hai bệnh đều tấn công vào mô phổi khiến biểu hiện bệnh lý dễ tương đồng và khó phân biệt khi chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng.

Đọc thêm về viêm phổi và lao phổi khác nhau như thế nào? Dấu hiệu từng bệnh

Phân biệt lao phổi và ung thư phổi

Trước khi đi vào chi tiết, dưới đây là bảng so sánh rút gọn giúp phân biệt nhanh giữa lao phổi và ung thư phổi:​

Tiêu chí	Lao phổi	Ung thư phổi
Bản chất	Bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn lao; có thể điều trị khỏi.	Bệnh ác tính do tế bào phổi tăng sinh bất thường; tiến triển nhanh.
Nguyên nhân	Vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis.	Hút thuốc lá, ô nhiễm, hóa chất độc hại, di truyền.
Lây truyền	Có lây qua không khí.	Không lây.
Yếu tố nguy cơ	Miễn dịch yếu, sống trong môi trường kín, tiếp xúc gần người bệnh.	Hút thuốc, tiếp xúc radon/amiăng, bệnh phổi mạn, tuổi cao.
Triệu chứng	Ho đờm kéo dài, ho ra máu, sốt chiều, ra mồ hôi đêm, sụt cân, mệt mỏi.	Ho tăng dần, ho ra máu tươi, đau ngực lan vai/lưng, khàn tiếng, sụt cân nhanh.
Chẩn đoán hình ảnh	Hang lao, thâm nhiễm, nốt ở đỉnh phổi.	Khối u đặc, bờ không đều, tràn dịch màng phổi ác tính.
Điều trị	Thuốc kháng lao 4–6 tháng; lâu hơn nếu kháng thuốc.	Phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, liệu pháp đích, miễn dịch trị liệu.

Lao phổi - Bệnh truyền nhiễm có thể điều trị 

Lao phổi là gì?

Lao phổi là một bệnh truyền nhiễm mạn tính do trực khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, chủ yếu tấn công phổi và làm tổn thương cấu trúc hô hấp. Vi khuẩn lao có vỏ lipid rất dày, giúp chúng sống dai trong môi trường và phát triển chậm, khiến bệnh tiến triển âm thầm nhưng nguy hiểm nếu không được điều trị. Khi xâm nhập vào cơ thể, vi khuẩn có thể tồn tại dưới hai dạng:

• Lao tiềm ẩn - không có triệu chứng và không lây
• Lao hoạt động - gây tổn thương phổi và có khả năng lây truyền mạnh. 

Theo WHO, năm 2024-2025 thế giới có khoảng 10,7 triệu người mắc lao và hơn 1,2 triệu người tử vong, cho thấy bệnh vẫn còn rất nghiêm trọng. Ở Việt Nam, mỗi năm có khoảng 182.000 ca lao mới và gần 10.000 ca lao kháng thuốc, với khoảng 11.000 người tử vong, dù tỷ lệ điều trị khỏi đạt khoảng 89%, thuộc nhóm cao trên thế giới

Nguyên nhân và cơ chế lây truyền

Nguyên nhân gây lao phổi là do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis lây truyền qua đường không khí, chủ yếu khi người bệnh lao phổi hoạt động ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc cười lớn làm phát tán các hạt khí dung chứa vi khuẩn vào môi trường. Những hạt này rất nhỏ, lơ lửng trong không khí hàng giờ và dễ dàng xâm nhập vào phổi người khỏe mạnh khi hít thở. 

Lao phổi không lây qua tiếp xúc da, ăn uống chung hoặc bắt tay, mà chỉ lây khi hít phải vi khuẩn. Nguy cơ lây cao hơn trong môi trường kín, đông người, thiếu thông thoáng và khi tiếp xúc gần, lâu dài với người bệnh chưa điều trị. Sau khi xâm nhập vào cơ thể, vi khuẩn có thể bị hệ miễn dịch kiểm soát và nằm yên trong phổi nhiều năm ở trạng thái lao tiềm ẩn.

Tuy nhiên, nếu sức đề kháng suy giảm do HIV, tiểu đường, suy dinh dưỡng, stress kéo dài hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, vi khuẩn sẽ “thức dậy”, bắt đầu nhân lên và tiến triển thành lao phổi hoạt động.

Triệu chứng đặc trưng của lao phổi

Dưới đây là những triệu chứng đặc trưng của lao phổi mà người bệnh thường gặp và cần nhận biết sớm để được thăm khám kịp thời:

• Ho kéo dài trên 2-3 tuần, thường có đờm và không đáp ứng với thuốc ho thông thường.
• Ho ra máu, máu thường lẫn trong đờm, xuất hiện từng đợt.
• Sốt nhẹ về chiều hoặc ban đêm, kéo dài dai dẳng.
• Ra mồ hôi trộm về đêm, kèm cảm giác ớn lạnh.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân, chán ăn, cơ thể suy nhược.
• Mệt mỏi kéo dài, giảm khả năng lao động và sinh hoạt.
• Đau ngực, tăng lên khi ho mạnh hoặc hít sâu.
• Khó thở, xuất hiện khi tổn thương phổi rộng hoặc có tràn dịch màng phổi.
• Hình ảnh X-quang hoặc CT phổi có tổn thương dạng hang, thâm nhiễm hoặc nốt, thường gặp ở vùng đỉnh phổi.

Phương pháp điều trị

Phương pháp điều trị lao phổi hiện nay tập trung vào việc dùng thuốc kháng lao đúng phác đồ, đủ thời gian và được theo dõi chặt chẽ để tiêu diệt vi khuẩn, ngăn tái phát và hạn chế kháng thuốc.

Với lao phổi nhạy thuốc, phác đồ chuẩn thường kéo dài 4-6 tháng, gồm giai đoạn tấn công và giai đoạn duy trì. Người bệnh được dùng phối hợp nhiều thuốc kháng lao như isoniazid, rifampicin, pyrazinamide, ethambutol… giúp ức chế sự phát triển của vi khuẩn và giảm nhanh khả năng lây nhiễm trong cộng đồng.
 
Trường hợp lao kháng thuốc (MDR/XDR), việc điều trị phức tạp hơn, kéo dài 9-12 tháng hoặc lâu hơn, cần các thuốc đặc hiệu như bedaquiline, linezolid, pretomanid… cùng sự giám sát chặt từ bác sĩ chuyên khoa. Bên cạnh thuốc, người bệnh cần kết hợp chế độ dinh dưỡng đầy đủ, nghỉ ngơi hợp lý, kiêng rượu bia và bỏ thuốc lá để hỗ trợ hồi phục phổi. 

Ung thư phổi:Căn bệnh ác tính tiến triển nhanh và nguy hiểm

Ung thư phổi là gì?

Ung thư phổi là bệnh lý xảy ra khi các tế bào trong phổi phát triển một cách bất thường, tăng sinh mất kiểm soát và hình thành khối u trong mô phổi hoặc đường dẫn khí. Các tế bào này dần xâm lấn cấu trúc phổi, cản trở quá trình hô hấp và có thể lan sang các cơ quan khác nếu không phát hiện sớm. Bệnh gồm hai nhóm chính

• Ung thư phổi không tế bào nhỏ (chiếm khoảng 80-85% số ca mắc, tiến triển từ từ hơn).
• Ung thư phổi tế bào nhỏ (diễn tiến nhanh, dễ di căn). 

Đây là một trong những loại ung thư gây tử vong cao nhất vì thường được chẩn đoán ở giai đoạn muộn, khi việc điều trị trở nên khó khăn hơn.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Nguyên nhân phổ biến nhất của ung thư phổi là hút thuốc lá, bao gồm cả hút chủ động và hút thụ động, vì khói thuốc chứa hàng trăm hóa chất gây ung thư trực tiếp làm hỏng DNA tế bào phổi. Bên cạnh đó, người thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, bụi mịn, khói công nghiệp, khí radon, amiăng hoặc các hóa chất độc hại nghề nghiệp cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. 

Những yếu tố như cơ địa di truyền, tiền sử gia đình có người bị ung thư phổi, mắc bệnh phổi mạn tính (COPD, xơ phổi), hệ miễn dịch suy yếu hoặc tuổi cao cũng làm tăng khả năng phát triển ung thư phổi. Trong nhiều trường hợp, các yếu tố nguy cơ này kết hợp với nhau khiến tế bào phổi bị tổn thương tích lũy qua thời gian và dẫn đến sự hình thành khối u.

Triệu chứng thường gặp của ung thư phổi

Các triệu chứng sau đây thường xuất hiện ở người mắc ung thư phổi và có thể giúp nhận biết bệnh ở giai đoạn sớm hơn:

• Ho kéo dài và ho ngày càng nặng theo thời gian.
• Ho ra máu, có thể là máu đỏ tươi hoặc lẫn trong đờm.
• Đau ngực âm ỉ hoặc lan sang vai, lưng, tăng lên khi ho hoặc hít sâu.
• Khó thở, thở hụt hơi do tắc nghẽn đường thở hoặc xẹp phổi.
• Khàn tiếng hoặc thay đổi giọng nói.
• Thở khò khè mới xuất hiện, không do hen hay viêm phế quản.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân, chán ăn, mệt mỏi kéo dài.
• Nhiễm trùng phổi tái phát hoặc viêm phế quản lặp đi lặp lại ở cùng một vị trí.

Phương pháp điều trị

Dưới đây là các phương pháp điều trị ung thư phổi đang được áp dụng phổ biến và mang lại hiệu quả cao trong thực hành lâm sàng:

• Phẫu thuật: Thường áp dụng cho ung thư phổi giai đoạn sớm, khi khối u còn khu trú và có thể cắt bỏ hoàn toàn.
• Hóa trị: Sử dụng thuốc để tiêu diệt hoặc kìm hãm sự phát triển của tế bào ung thư, thường dùng sau phẫu thuật hoặc trong giai đoạn tiến triển.
• Xạ trị: Dùng tia năng lượng cao để phá hủy tế bào ung thư hoặc thu nhỏ khối u, có thể phối hợp với hóa trị.
• Liệu pháp đích: Tác động vào các đột biến gen hoặc đặc điểm phân tử đặc hiệu của tế bào ung thư nhằm tăng hiệu quả điều trị.
• Miễn dịch trị liệu: Kích hoạt hệ miễn dịch của cơ thể nhận diện và tấn công tế bào ung thư.
• Điều trị giảm nhẹ: Tập trung giảm đau, giảm triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh, đặc biệt ở giai đoạn muộn.

Hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa lao phổi và ung thư phổi, từ đó nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường và chủ động bảo vệ sức khỏe hô hấp. Nếu bạn đang gặp các triệu chứng như ho kéo dài, ho ra máu, đau ngực hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân, hãy đến Phòng khám Bác sĩ Tẩn để được thăm khám, chụp X-quang và tư vấn chuyên sâu.

Link tham khảo:

• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5334083/
• https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/tuberculosis