Bệnh lao phổi có nguy hiểm không? Phương pháp điều trị hiệu quả

Lao phổi là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm hàng đầu thế giới chỉ sau COVID-19 và nằm trong số những nguyên nhân gây tử vong cao nhất do bệnh tật. Tại Việt Nam, mỗi năm ghi nhận số người tử vong do lao lên đến 13.000 người — con số còn cao hơn cả tai nạn giao thông. Vậy bệnh lao phổi có nguy hiểm không? Và làm sao để chúng ta có thể phòng tránh trước khi quá muộn?

Bệnh lao phổi có nguy hiểm không?

Có! Lao phổi thực sự là một mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cá nhân và cộng đồng. Theo WHO, năm 2023 có khoảng 1,25 triệu người đã tử vong vì lao phổi và xấp xỉ 10,8 triệu người mắc bệnh, trong đó có khoảng 161.000 người nhiễm HIV. 

WHO cho biết lao nhiều khả năng đã trở lại vị trí nguyên nhân tử vong hàng đầu do một tác nhân nhiễm trùng sau đại dịch

Lao lây qua không khí; mức độ lây tăng khi người bệnh ho khạc nhiều, mật độ người đông, kém thông khí. Người tiếp xúc gần có nguy cơ cao hơn. 

Lao phổi không chỉ gây tổn thương phổi lâu dài mà còn có thể lan sang các cơ quan khác, làm giảm chất lượng cuộc sống tối đa nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Tại Việt Nam, mỗi năm ghi nhận khoảng 182.000 ca mắc mới, trong đó có gần 10.000 trường hợp lao kháng thuốc, và khoảng 11.000 ca tử vong do lao (theo 
Báo Tuổi trẻ)

Lao phổi gây nên những biến chứng gì?

Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh không chỉ làm tổn thương phổi mà còn kéo theo nhiều biến chứng lao phổi nguy hiểm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng.

Có hiện tượng tràn dịch phổi, tràn khí màng phổi

Khi vi khuẩn lao xâm nhập vào khoang màng phổi, chúng có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như tràn dịch hoặc tràn khí màng phổi, làm suy giảm rõ rệt chức năng hô hấp.Trường hợp tràn dịch màng phổi xảy ra khi dịch tích tụ trong khoang màng phổi do phản ứng viêm từ vi khuẩn lao, khiến người bệnh cảm thấy khó thở, đau ngực, ho và có thể sốt. 

Nếu khí từ phổi thoát vào khoang màng phổi, sẽ dẫn đến tình trạng tràn khí màng phổi, làm phổi bị xẹp lại và xuất hiện các triệu chứng như đau ngực đột ngột, khó thở dữ dội. Những biến chứng này thường gặp ở các trường hợp lao phổi tiến triển nặng, không chỉ khiến người bệnh khó chịu mà còn có thể đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

Ho ra máu do tổn thương mạch máu

Ho ra máu là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh lao phổi. Khi vi khuẩn lao gây tổn thương phổi, mạch máu trong phổi có thể bị vỡ, dẫn đến ho ra máu. Tùy vào mức độ tổn thương, lượng máu ho ra có thể rất nhiều, đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.

Xơ hóa phổi và suy hô hấp vĩnh viễn

Xơ phổi là tình trạng mô phổi bị tổn thương và thay thế bằng mô xơ làm giảm khả năng trao đổi khí. Quá trình này xảy ra khi vi khuẩn lao gây viêm mạn tính, làm tổn thương các mô phổi lâu dài. Xơ phổi dẫn đến sự suy giảm chức năng phổi, bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc hô hấp và thiếu oxy trong máu.

Giãn phế quản

Khi vi khuẩn lao tấn công, các ống phế quản có thể bị tổn thương dẫn đến hiện tượng giãn rộng và mất khả năng đàn hồi, gọi là giãn phế quản. Người bệnh thường cảm thấy khó thở, ho kéo dài kèm theo đờm mủ và dễ gặp các đợt nhiễm trùng phổi tái phát. Điều này làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn thứ phát và giảm hiệu quả của việc điều trị.

Sỏi phế quản

Sỏi phế quản là các khối chất rắn hình thành trong phế quản do dịch nhầy và vi khuẩn tích tụ lâu dài. Sự tồn tại của sỏi phế quản có thể gây tắc nghẽn đường thở, khó thở và nhiễm trùng tái phát. Sỏi phế quản cũng làm tăng nguy cơ viêm phổi, khiến quá trình điều trị trở nên phức tạp hơn.

Suy hô hấp

Suy hô hấp là tình trạng chức năng hô hấp của phổi suy giảm, khiến cơ thể không nhận đủ oxy. Khi phổi bị tổn thương nặng do lao, khả năng trao đổi khí bị giảm, dẫn đến suy hô hấp. Đây là một biến chứng nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời

Sốc nhiễm trùng

Sốc nhiễm trùng là một tình trạng nhiễm trùng toàn thân nghiêm trọng, có thể xảy ra khi vi khuẩn lao xâm nhập vào máu và lan rộng. Tình trạng này gây ra phản ứng viêm toàn cơ thể, tụt huyết áp, suy đa cơ quan và tỷ lệ tử vong rất cao dù được điều trị tích cực.  

Bệnh lao phổi có chữa khỏi hoàn toàn được không?

Đa số trường hợp lao nhạy thuốc (DS‑TB) có thể chữa khỏi nếu tuân thủ phác đồ chuẩn theo hướng dẫn Bộ Y tế (162/QĐ‑BYT, 2024) và khuyến cáo WHO (2024). Bác sĩ sẽ cá thể hóa phác đồ theo tuổi, bệnh kèm và mức độ nặng. 

Theo khuyến cáo WHO đối với lao phổi dễ (drug-susceptible TB), liệu trình điều trị tiêu chuẩn là 6 tháng:

• 2 tháng tấn công với 4 thuốc (isoniazid, rifampicin, pyrazinamide, ethambutol)
• 4 tháng duy trì với 2 thuốc (isoniazid + rifampicin). 

Để theo dõi đáp ứng điều trị, cần xét nghiệm đờm ngay khi chẩn đoán, sau 2 tháng điều trị tấn công, và thường xuyên hơn nếu bệnh nặng hoặc có dấu hiệu không đáp ứng tốt với thuốc. Việc bỏ dở điều trị có thể dẫn đến tái phát, kháng thuốc, tổn thương phổi vĩnh viễn và làm khó khăn cho điều trị về sau.
Chia sẻ chi tiết về bệnh lao phổi có chữa khỏi được không?

Cách phòng ngừa lao phổi và biến chứng

Tiêm vắc-xin BCG cho trẻ sơ sinh

Tiêm vắc-xin BCG cho trẻ sơ sinh là biện pháp quan trọng hàng đầu giúp phòng ngừa bệnh lao phổi và các biến chứng nặng. Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới, vắc-xin BCG có thể giúp giảm nguy cơ mắc các thể lao nặng ở trẻ nhỏ, nhất là những trường hợp bị lao kê hoặc lao màng não. Vì vậy, tiêm phòng đầy đủ ngay từ giai đoạn sơ sinh sẽ tạo lá chắn bảo vệ hiệu quả cho trẻ trước căn bệnh nguy hiểm này.

Giữ vệ sinh cá nhân, đeo khẩu trang

Mỗi người cần rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi đến nơi đông người hoặc tiếp xúc gần với người có dấu hiệu bệnh hô hấp, không khạc nhổ bừa bãi ở nơi công cộng và tránh tiếp xúc gần với người nghi mắc lao. Những thói quen này giúp hạn chế nguy cơ vi khuẩn lao lây lan qua không khí, đồng thời góp phần bảo vệ sức khỏe cho những người xung quanh.

Tăng cường sức đề kháng

Để tăng cường sức đề kháng và phòng ngừa lao phổi, mỗi người nên duy trì chế độ ăn uống cân đối với đầy đủ các nhóm chất như đạm, vitamin, khoáng chất, chất béo tốt và tinh bột. Bạn nên ưu tiên bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, vitamin D, sắt, kẽm và các loại rau củ quả tươi để hỗ trợ hệ miễn dịch. Ngoài ra, cần ngủ đủ từ 7-8 tiếng mỗi đêm để cơ thể có thời gian phục hồi và tái tạo năng lượng, giúp phòng tránh các bệnh nhiễm trùng. 

Checklist phòng lây nhiễm tại nhà  

Mở cửa sổ, tạo thông khí tốt trong phòng người bệnh; nếu có thể, bật quạt hướng không khí ra ngoài. 
Người bệnh đeo khẩu trang khi có người khác trong phòng. 
Không dùng chung đồ cá nhân (khăn mặt, chén dĩa, chăn gối…) với người bệnh.
Người tiếp xúc gần nên cân nhắc đi sàng lọc lao tiềm ẩn (LTBI), theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Lưu ý quan trọng:

• Không tự ý mua thuốc hoặc thay đổi phác đồ điều trị.
• Nếu có dấu hiệu khó thở tăng lên, ho ra máu nhiều, cần đến ngay cơ sở y tế hoặc cấp cứu.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có câu trả lời cho thắc mắc “Bệnh lao phổi có nguy hiểm không?” và hiểu rõ hơn về mức độ ảnh hưởng của bệnh đối với sức khỏe. Chủ động đi khám khi có dấu hiệu nghi ngờ và tuân thủ điều trị sẽ giúp bảo vệ bản thân và cộng đồng. Nếu cần được tư vấn kỹ hơn hoặc kiểm tra sức khỏe, bạn hãy liên hệ Phòng khám Lao phổi BS.CKII. Nguyễn Văn Tẩn để được hỗ trợ chuyên sâu và hướng dẫn điều trị đúng các

Cùng đọc thêm các bài viết về:

• Lao phổi mức độ nặng: Triệu chứng và cách điều trị hiệu quả
• Giải đáp thắc mắc bệnh lao phổi có chết không? Biện pháp phòng ngừa