Lao phổi AFB âm tính là gì? Ý nghĩa và mức độ nguy hiểm

Khác với lao phổi AFB dương tính, trường hợp AFB âm tính không dễ nhận diện qua xét nghiệm vi khuẩn lao trực tiếp, dẫn đến khó khăn trong chẩn đoán và điều trị. Vậy lao phổi AFB âm tính là gì, nó có ý nghĩa ra sao và liệu có nguy hiểm như những dạng lao khác không? Hãy cùng Phòng khám Lao phổi Bác sĩ Tẩn tìm hiểu chi tiết trong bài viết này để có cái nhìn rõ ràng hơn về tình trạng này.

Lao phổi AFB âm tính là gì? Làm sao để xác định mắc bệnh lao phổi

Lao phổi AFB âm tính là tình trạng người bệnh có biểu hiện nghi ngờ lao phổi nhưng kết quả xét nghiệm đờm không phát hiện thấy vi khuẩn lao dưới kính hiển vi sau nhuộm màu đặc biệt. Đây là một dạng lao phổi không dễ chẩn đoán do thiếu bằng chứng vi khuẩn học trực tiếp, nhưng vẫn có khả năng gây hại và lây lan nếu không được điều trị kịp thời. 

Để xác định người bệnh có thực sự mắc lao hay không, bác sĩ thường chỉ định xét nghiệm đờm AFB (Acid-Fast Bacillus) - phương pháp nhằm phát hiện vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis trong đờm bằng kính hiển vi. Mục đích của xét nghiệm lao là hỗ trợ chẩn đoán lao phổi thông qua việc nhuộm màu đặc hiệu và quan sát vi khuẩn. 

Nếu kết quả âm tính nhưng người bệnh vẫn có triệu chứng điển hình và hình ảnh X-quang phổi nghi ngờ, bác sĩ có thể chẩn đoán là lao phổi AFB âm tính và chỉ định điều trị theo phác đồ phù hợp

Ý nghĩa của kết quả AFB âm tính là gì? Có cần điều trị không?

Kết quả xét nghiệm AFB âm tính có nghĩa là không phát hiện thấy vi khuẩn lao trong mẫu đờm được kiểm tra. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc bệnh nhân chắc chắn không mắc lao. Nguyên nhân là vì:

• Vi khuẩn lao có thể không xuất hiện trong mẫu đờm được lấy, đặc biệt khi bệnh đang ở giai đoạn sớm hoặc lượng vi khuẩn trong phổi còn rất ít, chưa đủ để phát hiện. 
• Nếu bệnh nhân khạc đờm không đúng cách hoặc mẫu đờm lấy không đủ lượng, không đúng kỹ thuật, chất lượng mẫu sẽ kém. Khi đó, dù người bệnh có lao, kết quả xét nghiệm vẫn có thể cho ra âm tính.

Tóm lại, kết quả lao phổi AFB âm tính không có nghĩa là bệnh nhân không mắc lao. Việc có cần điều trị hay không sẽ phụ thuộc vào các yếu tố khác như triệu chứng lao phổi, tiền sử bệnh và các xét nghiệm bổ sung. Bác sĩ sẽ đưa ra quyết định điều trị dựa trên tình trạng cụ thể của bệnh nhân.

Lao phổi AFB (-) khác gì với lao phổi AFB (+)?

Tùy theo kết quả xét nghiệm đờm, lao phổi được chia thành AFB âm tính và AFB dương tính. Vậy hai loại này khác nhau như thế nào?

Phác đồ điều trị bệnh lao phổi AFB âm tính

Phác đồ điều trị bệnh lao phổi AFB âm tính tại Việt Nam hiện nay được áp dụng tương tự như đối với lao phổi AFB dương tính, theo hướng dẫn mới nhất của Bộ Y tế ban hành kèm theo Quyết định số 162/QĐ-BYT ngày 19/01/2024 .

Nếu các xét nghiệm vi khuẩn học đều âm tính nhưng bệnh nhân có triệu chứng lâm sàng, bác sĩ có thể chẩn đoán lao phổi AFB âm tính và chỉ định điều trị. Phác đồ điều trị thường bao gồm hai giai đoạn:

• Giai đoạn tấn công (kéo dài trong 2 tháng) Trong giai đoạn này, bệnh nhân sẽ được điều trị bằng bốn loại thuốc chính gồm: Isoniazid (INH), Rifampicin (RIF), Pyrazinamide (PZA) và Ethambutol (EMB). Mục tiêu của giai đoạn này là tiêu diệt nhanh chóng vi khuẩn lao, giúp làm giảm các triệu chứng bệnh và ngăn ngừa nguy cơ lây lan ra cộng đồng.
• Giai đoạn duy trì (kéo dài trong 4 tháng) Trong giai đoạn này, phác đồ được rút gọn còn hai loại thuốc là Isoniazid (INH) và Rifampicin (RIF). Việc tiếp tục điều trị với hai loại thuốc này nhằm mục tiêu loại bỏ hoàn toàn những vi khuẩn lao còn sót lại trong cơ thể và phòng ngừa nguy cơ lao phổi tái phát bệnh sau điều trị.

Như vậy tổng thời gian điều trị là 6 tháng. Trong một số trường hợp đặc biệt, như bệnh nhân có tổn thương phổi nặng hoặc đáp ứng điều trị kém, thời gian điều trị có thể kéo dài đến 9 tháng và bổ sung thêm các thuốc khác như Fluoroquinolones.

Bên cạnh quá trình điều trị, bệnh nhân cần được kiểm tra định kỳ, bao gồm:

• Xét nghiệm đờm: Được thực hiện vào cuối tháng thứ 2 và tháng thứ 5 để đánh giá hiệu quả điều trị.
• Chụp X-quang phổi: Giúp theo dõi sự cải thiện của tổn thương phổi.
• Đánh giá lâm sàng: Theo dõi triệu chứng và tác dụng phụ của thuốc.

Phương pháp phòng ngừa lao phổi AFB âm tính

Phòng ngừa lao phổi AFB âm tính đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng, đồng thời giúp bảo vệ sức khỏe của những người dễ bị tổn thương như người già, trẻ nhỏ và người có hệ miễn dịch yếu.

Đối với bệnh nhân mắc lao phổi: 

• Phát hiện sớm và điều trị.
• Người bệnh lao cần đeo khẩu trang y tế và thực hiện các biện pháp vệ sinh đúng cách (như che miệng khi ho, khạc). 
• Không khạc nhổ bừa bãi, tuân thủ vệ sinh ho khạc mọi lúc, mọi nơi để không phát tán nguồn lây nhiễm ra môi trường, rửa tay thường xuyên.
• Có nơi chăm sóc điều trị riêng cho người bệnh lao phổi AFB (+), đặc biệt với người bệnh lao đa kháng thuốc.
• Hạn chế giao tiếp trực tiếp với người khác trong giai đoạn còn lây lan, tránh đến những khu vực đông người.

Đối với các trường hợp chưa mắc lao:

• Tiêm vắc-xin BCG cho trẻ sơ sinh là biện pháp phòng ngừa lao trong giai đoạn sớm và giảm nguy cơ mắc lao nghiêm trọng.
• Đảm bảo một lối sống lành mạnh với chế độ ăn uống cân bằng, luyện tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc và tránh các yếu tố làm suy yếu hệ miễn dịch như thuốc lá, rượu bia quá mức hay căng thẳng kéo dài.
• Đảm bảo không gian sống được thông thoáng, sạch sẽ và có đủ ánh sáng.
• Thực hiện các chiến dịch giáo dục cộng đồng, kiểm tra sức khỏe, và chương trình phòng ngừa lao tại cộng đồng, đặc biệt là tại các khu vực có nguy cơ cao.
• Những người tiếp xúc gần với bệnh nhân lao, đặc biệt là trong gia đình hoặc môi trường làm việc, cần được kiểm tra sức khỏe định kỳ và xét nghiệm lao.
• Đối với những người có nguy cơ cao, bác sĩ có thể chỉ định điều trị dự phòng lao để giảm nguy cơ phát triển bệnh.

Lao phổi AFB âm tính tuy ít khả năng lây lan hơn so với lao phổi AFB dương tính nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Hãy luôn chú ý đến các dấu hiệu bất thường và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ trong việc tầm soát và điều trị lao phổi. Liên hệ ngay với Phòng Khám Bác sĩ Nguyễn Văn Tẩn để được tư vấn chi tiết hơn về Lao phổi AFB âm tính!