Bệnh lao phổi có lây không? Cách phòng tránh lây nhiễm mới nhất

Bệnh lao phổi, một căn bệnh tưởng chừng như đã được kiểm soát, vẫn đang là mối lo ngại lớn đối với sức khỏe cộng đồng. Nhiều người vẫn còn băn khoăn liệu bệnh lao phổi có lây không và làm thế nào để phòng tránh hiệu quả. Bài viết này của Phòng khám Lao phổi Bác sĩ Tẩn sẽ giải đáp những thắc mắc đó và cung cấp những thông tin cần thiết để bạn bảo vệ bản thân và gia đình.

Bệnh lao phổi có lây không?

Lao phổi lây qua đường hô hấp khi người bị lao ho, hắt hơi, nói chuyện, hoặc thở, tạo ra các giọt bắn chứa vi khuẩn lao. Những người khác hít phải các giọt này có thể bị nhiễm bệnh.

Cụ thể, đường lây truyền chính của bệnh lao phổi là qua các giọt bắn, hạt khí dung (hít phải các giọt nhỏ chứa vi khuẩn lao). Khi một người bị lao phổi ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc thở, các vi khuẩn lao sẽ phát tán trong không khí dưới dạng các giọt nhỏ (gọi là "giọt bắn" hoặc "hạt khí dung").
Các giọt này chứa nhiều vi khuẩn lao có thể cực kỳ nhỏ và bay lơ lửng trong không khí một thời gian dài, đặc biệt là trong không gian kín hoặc không thông thoáng. Những người khác nếu hít phải các giọt này sẽ có nguy cơ bị nhiễm bệnh.

Lao phổi KHÔNG lây qua đường tiếp xúc thông thường như bắt tay, ôm, dùng chung đồ dùng cá nhân (trừ khi có dính dịch tiết hô hấp của người bệnh).

Vi khuẩn lao không sống lâu trên bề mặt đồ vật và không thể lây qua tiếp xúc trực tiếp như bắt tay, ôm, hay dùng chung đồ dùng cá nhân. Do đó, việc tiếp xúc thông thường như vậy không phải là con đường lây truyền chính của lao phổi.

Những đối tượng có nguy cơ bị lây nhiễm cao

Người tiếp xúc gần với người mắc lao phổi:

• Gia đình và người sống cùng nhà với bệnh nhân lao phổi có nguy cơ lây nhiễm cao, vì họ thường xuyên ở gần người bệnh và có thể tiếp xúc với vi khuẩn lao trong không khí.
• Nhân viên y tế (bác sĩ, y tá, nhân viên chăm sóc sức khỏe) làm việc trong chuyên khoa về lao và bệnh phổi có nguy cơ cao vì họ thường xuyên tiếp xúc với bệnh nhân lao.

Những người có hệ miễn dịch yếu, người có thói quen sinh hoạt không lành mạnh như:

• Người bị HIV/AIDS, người sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, người bệnh ung thư hoặc mắc các bệnh mạn tính.
• Người hút thuốc lá, nghiện rượu bia, ma túy.
• Trẻ em đặc biệt là trẻ suy dinh dưỡng, chưa được tiêm phòng vắc xin BCG; người lớn tuổi.
• Những người sống trong khu vực đông đúc, chật chội, kém thông gió.

Tiếp xúc với người bệnh lao phổi có chắc chắn bị lây không?

Người bình thường có thể bị nhiễm bệnh khi tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân lao phổi hoặc với các chất thải có chứa vi khuẩn lao. Nguy cơ lây nhiễm sẽ cao hơn nếu người bệnh đang trong giai đoạn lây nhiễm (có triệu chứng, chưa điều trị hoặc chưa điều trị đủ lâu) và người tiếp xúc có yếu tố nguy cơ nếu có hệ miễn dịch yếu, sống trong môi trường đông đúc.

Tuy nhiên, không phải ai tiếp xúc với người bệnh cũng bị lây nhiễm. Việc tiếp xúc với người mắc lao phổi không đồng nghĩa với việc chắc chắn bị lây bệnh. Yếu tố quyết định khả năng lây nhiễm:

Mức độ tiếp xúc

Các yếu tố thời gian tiếp xúc và khoảng cách tiếp xúc sẽ ảnh hưởng đáng kể đến khả năng vi khuẩn lao có thể lây từ người bệnh sang người khỏe mạnh. Thời gian tiếp xúc lâu dài, đặc biệt trong không gian kín và không thông thoáng, nguy cơ lây nhiễm sẽ tăng lên đáng kể. Nếu thời gian tiếp xúc chỉ trong một khoảng thời gian ngắn, nguy cơ lây nhiễm sẽ thấp hơn, nhất là khi môi trường xung quanh có sự lưu thông không khí tốt, vì vi khuẩn lao không thể tồn tại lâu trong không khí.

Sức đề kháng của người tiếp xúc

Sức đề kháng của người tiếp xúc quyết định khả năng mắc lao khi tiếp xúc với vi khuẩn. Những người có hệ miễn dịch khỏe mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý, thói quen sống lành mạnh, và không mắc các bệnh lý nền sẽ có khả năng chống lại vi khuẩn lao tốt hơn. Ngược lại, những người có hệ miễn dịch yếu, mắc bệnh nền hoặc có thói quen sinh hoạt không lành mạnh sẽ dễ bị nhiễm lao khi tiếp xúc với vi khuẩn.

Vi khuẩn lao có kháng thuốc hay không.

Vi khuẩn lao kháng thuốc vẫn có khả năng lây nhiễm giống như vi khuẩn lao không kháng thuốc, vì chúng lây qua không khí khi bệnh nhân ho hoặc hắt hơi. Tuy nhiên, vi khuẩn lao kháng thuốc làm cho việc điều trị khó khăn hơn và kéo dài hơn, dẫn đến khả năng lây nhiễm kéo dài nếu không được điều trị đúng cách.

Làm thế nào để biết mình có bị lây nhiễm lao phổi hay không? 

Để biết bản thân có bị lao hay không cần chú ý đến các triệu chứng của bệnh và thăm khám tại các cơ sở y tế để kiểm tra chính xác. Nếu bạn có yếu tố nguy cơ cao, như tiếp xúc với người mắc lao hoặc có hệ miễn dịch yếu, hãy tham khảo bác sĩ để được kiểm tra kịp thời.

Các triệu chứng nghi lao phổi bao gồm: Ho kéo dài trên 2 tuần (ho khan, ho có đờm, ho ra máu) là triệu chứng nghi lao quan trọng nhất. Ngoài ra có thể có các biểu hiện: Gầy sút, kém ăn, mệt mỏi; Sốt nhẹ về chiều, sốt kéo dài không rõ nguyên nhân trên 2 tuần; Ra mồ hôi đêm; Đau ngực, đôi khi khó thở,...
>>> Tìm hiểu thêm: Cách sống chung với người bệnh lao

Phương pháp phòng ngừa bệnh lao phổi

Để hạn chế nguy cơ mắc lao phổi, mỗi người cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp. Dưới đây là những phương pháp quan trọng giúp bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi căn bệnh nguy hiểm này.

Đối với bệnh nhân mắc lao phổi: 

• Phát hiện sớm và điều trị.
• Người bệnh lao cần đeo khẩu trang y tế và thực hiện các biện pháp vệ sinh đúng cách (như che miệng khi ho, khạc). 
• Không khạc nhổ bừa bãi, tuân thủ vệ sinh ho khạc mọi lúc, mọi nơi để không phát tán nguồn lây nhiễm ra môi trường, rửa tay thường xuyên.
• Có nơi chăm sóc điều trị riêng cho người bệnh lao phổi AFB (+), đặc biệt với người bệnh lao đa kháng thuốc.

• Hạn chế giao tiếp trực tiếp với người khác trong giai đoạn còn lây lan, tránh đến những khu vực đông người.

Đối với các trường hợp chưa mắc lao:

• Tiêm vắc-xin BCG cho trẻ sơ sinh là biện pháp phòng ngừa lao trong giai đoạn sớm và giảm nguy cơ mắc lao nghiêm trọng.

• Đảm bảo một lối sống lành mạnh với chế độ ăn uống cân bằng, luyện tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc và tránh các yếu tố làm suy yếu hệ miễn dịch như thuốc lá, rượu bia quá mức hay căng thẳng kéo dài.
• Đảm bảo không gian sống được thông thoáng, sạch sẽ và có đủ ánh sáng.
• Thực hiện các chiến dịch giáo dục cộng đồng, kiểm tra sức khỏe, và chương trình phòng ngừa lao tại cộng đồng, đặc biệt là tại các khu vực có nguy cơ cao.
• Những người tiếp xúc gần với bệnh nhân lao, đặc biệt là trong gia đình hoặc môi trường làm việc, cần được kiểm tra sức khỏe định kỳ và xét nghiệm lao.
• Đối với những người có nguy cơ cao, bác sĩ có thể chỉ định điều trị dự phòng lao để giảm nguy cơ phát triển bệnh.

Qua bài viết này, phòng khám lao phổi đã cùng bạn tìm hiểu về bệnh lao phổi có lây không và những cách phòng tránh hiệu quả. Hãy luôn duy trì lối sống lành mạnh, thực hiện khám sức khỏe định kỳ, và tuân thủ các hướng dẫn y tế để chung tay xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh, không còn nỗi lo về bệnh lao phổi.