Dấu hiệu lao phổi: Ho khan kéo dài, ho ra máu và sụt cân

Các dấu hiệu lao phổi phổ biến bạn cần biết

Thông thường, các dấu hiệu sớm của bệnh lao không được chú ý cho đến khi bệnh đã tiến triển nghiêm trọng, dẫn đến quá trình điều trị kéo dài và phức tạp. Vì vậy, việc nhận biết kịp thời các dấu hiệu lao phổi ngay từ giai đoạn đầu có thể giúp quản lý và kiểm soát bệnh hiệu quả hơn.

Ho và khạc đờm

Ho kéo dài là một trong những dấu hiệu thường gặp nhất của nhiều bệnh lý liên quan đến phổi, từ các tình trạng cấp tính đến mạn tính. Đối với bệnh nhân có triệu chứng ho liên tục trên ba tuần (không phải do các bệnh viêm phổi thông thường, viêm phế quản, giãn phế quản, hoặc ung thư phổi) và đã sử dụng nhiều loại thuốc nhưng không thuyên giảm, cần phải đặc biệt cân nhắc khả năng mắc bệnh lao phổi.

Ngoài ra, khi ho đi kèm với khạc ra đờm, đặc biệt nếu đờm có màu xanh hoặc lẫn máu và kéo dài 3 tuần, đây là lúc bạn nên đi khám bác sĩ. Các triệu chứng này có khả năng người bệnh đang mắc lao phổi.

Ho ra máu

Ho ra máu là một trong những triệu chứng đáng chú ý của bệnh lao phổi. Tình trạng này xuất phát từ việc các mạch máu trong phế quản hoặc phổi bị tổn thương, gây ra chảy máu. Đây không chỉ là dấu hiệu của bệnh lao mà còn chỉ ra sự tổn thương nghiêm trọng hơn ở đường hô hấp, có thể do viêm nhiễm do vi khuẩn lao gây ra hoặc do xuất hiện của vết loét trong phổi. 

Đau ngực và khó thở

Khi phổi bị tổn thương nghiêm trọng, việc trao đổi khí gặp khó khăn, gây ra triệu chứng khó thở và đau ngực, nhất là khi hít thở sâu. Tình trạng này có thể không chỉ do tổn thương từ ổ lao trong phổi mà còn do viêm màng xung quanh phổi, làm tăng ma sát giữa các lớp màng và gây đau khi thở hoặc ho. Nếu các triệu chứng này,  việc gặp bác sĩ để kiểm tra và điều trị kịp thời là cần thiết.

Gầy và sụt cân

Gầy sụt cân không rõ nguyên nhân là triệu chứng phổ biến ở đa số người mắc bệnh lao phổi. Người bệnh thường gặp tình trạng giảm cân nghiêm trọng, không liên quan đến các vấn đề như tiêu chảy, suy dinh dưỡng, hoặc nhiễm HIV/AIDS. Dù người bệnh đã cố gắng bồi dưỡng các chất dinh dưỡng bằng nhiều cách nhưng cân nặng vẫn không cải thiện. Điều này xảy ra khi cơ thể đốt cháy nhiều calo hơn bình thường do tình trạng viêm nhiễm và trao đổi chất tăng cao trong quá trình cố gắng chống lại nhiễm trùng. Lao có thể làm suy yếu khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cơ thể, dẫn đến tình trạng thiếu hụt calo ngay cả khi ăn uống đầy đủ.

Sốt về chiều

Sốt vào buổi chiều, thường kèm theo ớn lạnh và xuất hiện vào cuối ngày, là một phản ứng của cơ thể để chống lại vi khuẩn lao do quá trình viêm nhiễm trong phổi. Đây là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang cố gắng đẩy lùi sự nhiễm trùng.

Ngoài ra, sốt về chiều cũng có thể liên quan đến việc nồng độ cortisol - một hormone giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm xuống vào cuối ngày. Điều này làm cho khả năng đề kháng của cơ thể suy yếu tạm thời, khiến bạn dễ bị sốt hơn vào thời điểm này.

Đổ mồ hôi đêm

Đổ mồ hôi vào ban đêm là một triệu chứng phổ biến ở những người bị lao, đặc biệt là lao phổi. Triệu chứng này thường đi kèm với cảm giác ớn lạnh và là cách cơ thể phản ứng với các chất gây sốt do hệ miễn dịch và vi khuẩn lao tiết ra.

Mệt mỏi, chán ăn

Người bệnh thường cảm thấy kiệt sức, mất năng lượng, dù không thực hiện nhiều hoạt động thể chất. Đây là hệ quả của việc cơ thể phải liên tục chiến đấu chống lại vi khuẩn lao, dẫn đến suy giảm sức lực.

Chán ăn cũng là một dấu hiệu phổ biến, người bệnh có thể không muốn ăn hoặc mất cảm giác thèm ăn, từ đó dẫn đến sụt cân không kiểm soát. Việc này làm giảm khả năng miễn dịch, khiến bệnh tình trở nên nghiêm trọng hơn và ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình phục hồi của người bệnh. 

Lưu ý: Không phải ai mắc bệnh lao cũng trải qua toàn bộ các triệu chứng đã nêu. Thực tế, nhiều người chỉ thấy xuất hiện một vài dấu hiệu nhẹ và không rõ ràng, khiến bệnh khó được nhận diện sớm. Hơn nữa, các triệu chứng như ho kéo dài, sốt, và mệt mỏi cũng có thể là biểu hiện của nhiều loại bệnh khác, không riêng gì lao. Do đó, nếu nghi ngờ mình có các dấu hiệu của bệnh lao, điều quan trọng là cần tiến hành các xét nghiệm chẩn đoán tại cơ sở y tế uy tín. Nhiều trường hợp lao phổi nhưng không có triệu chứng, người bệnh được phát hiện nhờ vô tình khám kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc để đi làm.

Phân biệt dấu hiệu lao phổi với các bệnh hô hấp khác

Triệu chứng của lao phổi khá đa dạng, thay đổi tùy thuộc vào thể trạng, tình trạng sức khỏe của người bệnh và có thể dễ bị nhầm lẫn với một số bệnh lý hô hấp khác. Sau đây là một số triệu chứng giúp bạn định hướng bệnh: 

Lưu ý: Việc chẩn đoán chính xác đòi hỏi bác sĩ phải dựa trên các triệu chứng, tiền sử bệnh, hình ảnh X-quang hoặc CTscan ngực, kết quả xét nghiệm và các yếu tố khác. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến đường hô hấp, hãy đến gặp bác sĩ để được khám và tư vấn.

Tóm lại, mặc dù lao phổi và một số bệnh lý hô hấp khác có một số triệu chứng tương tự, nhưng chúng là các bệnh hoàn toàn khác nhau và cần được chẩn đoán và điều trị khác nhau. Việc phân biệt chính xác các bệnh này rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe cho bản thân và cộng đồng.

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Khi bạn có các triệu chứng sau đây, cần đến gặp bác sĩ ngay để được khám và tư vấn:

• Bạn đã bị ho hơn 3 tuần
• Bạn cảm thấy mệt mỏi hoặc kiệt sức và bạn không biết  rõ lý do tại sao
• Bạn đang bị sốt cao hoặc đổ mồ hôi đêm kéo dài
• Cân nặng của bạn vẫn tiếp tục giảm mà không thay đổi chế độ ăn uống hoặc thói quen tập thể dục
• Bạn đã tiếp xúc gần với người bị bệnh lao và có các triệu chứng (ví dụ: bạn sống cùng nhà hoặc làm việc, học tập cùng phòng ở cơ quan, trường học,… với người mắc bệnh lao phổi)

Chẩn đoán bệnh lao phổi như thế nào?

Chẩn đoán lao phổi đòi hỏi sự kết hợp giữa khám lâm sàng, hỏi bệnh sử và các xét nghiệm chuyên biệt. Dưới đây là quy trình chẩn đoán và các xét nghiệm thường được sử dụng:

- Khám lâm sàng và hỏi bệnh sử

• Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng: Ho kéo dài, sốt về chiều, sụt cân, mệt mỏi, ra mồ hôi đêm, ho ra máu.
• Khám thực thể: Nghe rì rào phổi, gõ ngực để tìm các bất thường.

- Các xét nghiệm

• Nhuộm soi đờm tìm vi khuẩn lao: Đây là xét nghiệm đơn giản, nhanh chóng nhưng độ nhạy không cao. Bác sĩ sẽ lấy mẫu đờm của bệnh nhân, nhuộm màu và soi dưới kính hiển vi để tìm vi khuẩn lao.
• Nuôi cấy đờm: Mẫu đờm được nuôi cấy trong môi trường đặc biệt để nuôi dưỡng và phát hiện vi khuẩn lao. Đây là xét nghiệm có độ chính xác cao nhưng mất nhiều thời gian.
• Xét nghiệm GeneXpert MTB/RIF: Đây là xét nghiệm phân tử, phát hiện nhanh ADN của vi khuẩn lao và đồng thời xác định khả năng kháng thuốc Rifampicin. Xét nghiệm này cho kết quả nhanh chóng và độ nhạy cao.
• Chụp X-quang ngực: Giúp phát hiện các tổn thương ở phổi như: thâm nhiễm, nốt, hang...
• CT scan: Cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về phổi, giúp phát hiện các tổn thương nhỏ và đánh giá mức độ tổn thương.
• Sinh thiết: Lấy một mẫu mô nhỏ từ phổi để xét nghiệm dưới kính hiển vi, giúp chẩn đoán xác định.

- Các xét nghiệm khác (nếu cần)

• Khí máu động mạch: Đánh giá chức năng hô hấp.
• Xét nghiệm máu: Đánh giá tình trạng viêm nhiễm, thiếu máu.

- Quy trình chẩn đoán thường được thực hiện như sau:

• Khám lâm sàng và hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ đánh giá các triệu chứng và yếu tố nguy cơ.
• Chụp X-quang phổi: Để tìm các bất thường ở phổi.
• Lấy mẫu đờm: Để làm các xét nghiệm nhuộm soi, nuôi cấy và GeneXpert.
• Đánh giá kết quả: Bác sĩ sẽ tổng hợp kết quả các xét nghiệm để đưa ra chẩn đoán cuối cùng.

Hy vọng rằng thông tin trong bài viết này về các dấu hiệu lao phổi đã giúp bạn có thêm thông tin để nhận biết và đối phó với căn bệnh này. Nếu nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào giống với những gì đã được mô tả, bạn có thể liên hệ đến Phòng khám lao phổi Bác sĩ Nguyễn Văn Tẩn để được thăm khám và tư vấn kịp thời.
 

BS.CKII. Nguyễn Văn Tẩn

Trưởng Khoa Lao và Bệnh Phổi - Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch TPHCM

0913.80.50.82 - 0916.93.63.5