Thức khuya có bị lao phổi không? Giải thích theo khoa học

Thức khuya có bị lao phổi không là thắc mắc của rất nhiều người, đặc biệt là những ai thường xuyên làm việc muộn, ngủ không đủ giấc và lo lắng về sức khỏe phổi. Cùng Phòng khám Lao phổi BS.CKII. Nguyễn Văn Tẩn tìm hiểu câu trả lời rõ ràng và có căn cứ khoa học trong bài viết này.

Tổng quan về lao phổi

Lao phổi là gì?

Lao phổi là dạng lao phổ biến nhất, xảy ra khi vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis xâm nhập và phát triển trong mô phổi. Bệnh có hai dạng chính gồm:

• Lao tiềm ẩn: Người bệnh mang vi khuẩn nhưng không có triệu chứng và không lây. 
• Lao hoạt động: Vi khuẩn sinh sôi mạnh trong phổi, gây ho dai dẳng, đau ngực, ho ra máu và có khả năng lây truyền cao. 

Vi khuẩn lao có thể tồn tại rất lâu trong cơ thể và phát bệnh khi sức đề kháng suy giảm. Đây là lý do lao phổi được xem là bệnh vừa cấp tính vừa mạn tính, có thể gây nhiều biến chứng như tổn thương mô phổi, giãn phế nang và suy hô hấp.

Theo WHO, mỗi năm có khoảng 10 triệu ca mắc mới và hơn 1,5 triệu ca tử vong liên quan đến lao trên toàn cầu, cho thấy đây vẫn là một trong những bệnh truyền nhiễm có mức độ ảnh hưởng lớn nhất thế giới. WHO cũng ước tính rằng khoảng 1/4 dân số thế giới đã nhiễm lao tiềm ẩn, nghĩa là có vi khuẩn trong cơ thể nhưng chưa phát bệnh và không lây.

Nguyên nhân gây lao phổi

Nguyên nhân gây lao phổi chủ yếu xuất phát từ vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis lây truyền qua đường hô hấp. Khi người mắc lao phổi đang trong giai đoạn hoạt động ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc thở mạnh, họ phát tán ra môi trường những hạt khí dung li ti chứa vi khuẩn lao. Người ở gần, đặc biệt trong không gian kín hoặc thông khí kém, chỉ cần hít phải các hạt khí dung này là có thể bị nhiễm.

Khi vào phổi, vi khuẩn lao có thể bị giữ ở trạng thái tiềm ẩn nếu miễn dịch tốt. Nhưng khi sức đề kháng yếu, vi khuẩn dễ bùng phát thành lao phổi hoạt động và gây tổn thương.

Đối tượng dễ mắc lao phổi

Dưới đây là những nhóm đối tượng có nguy cơ mắc lao phổi cao hơn so với người bình thường:

• Người có hệ miễn dịch yếu như bệnh nhân HIV/AIDS
• Người mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, bệnh thận nặng hoặc từng mắc lao
• Trẻ dưới 5 tuổi vì hệ miễn dịch chưa hoàn thiện
• Người sống trong môi trường đông đúc, kém thông thoáng hoặc sống chung với người mắc lao hoạt động
• Người đến từ hoặc sinh sống tại khu vực có tỷ lệ lao cao, chủ yếu ở các nước thu nhập thấp và trung bình

Thức khuya có bị lao phổi không?

Thức khuya không trực tiếp gây ra lao phổi, nhưng lại làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ mắc bệnh hơn nếu vô tình tiếp xúc với vi khuẩn lao. Theo WHO, lao phổi chỉ xảy ra khi vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis xâm nhập qua đường hô hấp, thường thông qua giọt bắn từ người bệnh ho, hắt hơi hoặc khạc nhổ. 

Khi thức khuya kéo dài, cơ thể mệt mỏi, căng thẳng và dễ rơi vào tình trạng thiếu sức đề kháng, khiến khả năng chống lại tác nhân gây bệnh suy giảm rõ rệt. Chính sự suy yếu này tạo điều kiện thuận lợi để vi khuẩn lao phát triển mạnh, đặc biệt ở những người đang mang lao tiềm ẩn hoặc thường xuyên tiếp xúc với nguồn lây trong môi trường sống.

Cách phòng ngừa lao phổi cho người hay thức khuya

Điều chỉnh lối sống, ngủ đủ giấc

Người hay thức khuya cần bắt đầu bằng việc trở lại nhịp sinh hoạt đều đặn, vì thiếu ngủ kéo dài làm cơ thể nhanh mệt, dễ cảm, dễ viêm họng và giảm sức đề kháng. Khi ngủ đủ 7-8 giờ mỗi ngày, phổi và hệ miễn dịch có thời gian phục hồi, giúp cơ thể mạnh hơn để chống lại vi khuẩn lao nếu vô tình tiếp xúc. 

Bạn nên cố gắng đi ngủ trước 23h, hạn chế điện thoại trước khi ngủ và tạo không gian phòng ngủ yên tĩnh, mát mẻ để ngủ sâu hơn. Những thay đổi này giúp cơ thể khỏe lại rõ rệt chỉ sau vài tuần.

Tăng cường miễn dịch bằng dinh dưỡng hợp lý

Một chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân lao phổi cần cân bằng với nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, protein chất lượng và đủ nước sẽ giúp tăng sức đề kháng tự nhiên của cơ thể. Các vi chất như vitamin A, C, D, E, kẽm và selen đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại vi khuẩn hiệu quả hơn. Với người hay thức khuya, bổ sung dinh dưỡng đầy đủ càng quan trọng để bù lại sự suy giảm miễn dịch do thiếu ngủ.

Tránh xa khói thuốc, rượu bia và môi trường ô nhiễm

Khói thuốc và bụi ô nhiễm làm tổn thương niêm mạc phổi, khiến phổi yếu đi và dễ mắc các bệnh đường hô hấp. Với người hay thức khuya, vốn đã có đề kháng giảm. Những yếu tố này càng khiến nguy cơ nhiễm lao tăng cao. 

Hạn chế tiếp xúc với người hút thuốc, tránh khu vực ô nhiễm, tăng cường thông thoáng trong nhà và đeo khẩu trang khi ra đường là những cách đơn giản nhưng rất hiệu quả để bảo vệ phổi. Đồng thời, hạn chế rượu bia cũng giúp cơ thể có sức đề kháng tốt hơn.
Tìm hiểu thêm về uống thuốc lao phổi có được uống rượu không?

Khám sức khỏe định kỳ, tiêm phòng BCG đầy đủ

Khám sức khỏe định kỳ mỗi 6-12 tháng giúp phát hiện sớm các vấn đề ở phổi, đặc biệt nếu bạn thường xuyên mất ngủ hoặc cảm thấy cơ thể suy yếu. Việc chụp X-quang phổi và kiểm tra chức năng hô hấp giúp phát hiện sớm nhiễm lao tiềm ẩn trước khi bệnh bùng phát.

Ngoài ra, tiêm phòng BCG đầy đủ ở trẻ nhỏ và giữ lịch khám định kỳ cho gia đình giúp giảm nguy cơ mắc các thể lao nặng. Đây là cách phòng ngừa hiệu quả, nhất là khi bạn có thói quen thức khuya kéo dài.

Hy vọng qua những thông tin trên, bạn đã hiểu rõ hơn về câu hỏi "Thức khuya có bị lao phổi không?". Thức khuya không trực tiếp gây lao phổi, nhưng lại khiến cơ thể suy yếu và dễ phát bệnh hơn nếu tiếp xúc với vi khuẩn lao.  Giấc ngủ đủ, lối sống lành mạnh và thăm khám định kỳ là những yếu tố quan trọng giúp bạn bảo vệ sức khỏe hô hấp mỗi ngày.

Nếu bạn đang gặp các triệu chứng như ho kéo dài, mệt mỏi, sụt cân hoặc nghi ngờ phơi nhiễm lao, đừng chần chừ. Hãy đến Phòng khám Lao phổi BS.CKII. Nguyễn Văn Tẩn để được thăm khám, chụp X-quang và kiểm tra chuyên sâu, giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời, đảm bảo an toàn cho bạn và gia đình.

Tìm hiểu thêm các bài viết liên quan:

• Người đang điều trị lao phổi có hút thuốc lá được không?
• Giáo dục sức khỏe cho bệnh nhân lao phổi: Hướng dẫn thực hành tại nhà
• Bệnh lao phổi có nguy hiểm không? Phương pháp điều trị hiệu quả

Link tham khảo:

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tuberculosis/symptoms-causes/syc-20351250
• https://www.who.int/health-topics/tuberculosis#:~:text=TB%20is%20caused%20by%20bacteria,few%20germs%20to%20become%20infected.
• https://www.webmd.com/lung/understanding-tuberculosis-basics
• https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/11301-tuberculosis
• https://www.cdc.gov/tb/causes/index.html