Người đang điều trị lao phổi có hút thuốc lá được không?

Hút thuốc lá là thói quen gây hại nghiêm trọng cho hệ hô hấp, đặc biệt đối với người đang điều trị lao phổi. Nhiều bệnh nhân băn khoăn liệu đang điều trị lao phổi có hút thuốc lá được không? Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, hãy cùng Phòng khám Lao phổi BS.CKII. Nguyễn Văn Tẩn khám phá qua bài viết dưới đây .

Tác hại của việc hút thuốc lá đối với hệ hô hấp

Ảnh hưởng trực tiếp đến phổi và suy giảm chức năng phổi 

Hút thuốc lá gây hại nghiêm trọng cho hệ hô hấp vì khói thuốc chứa hơn 7.000 hóa chất, trong đó có nhiều chất gây ung thư. Khi hít vào, các chất độc này làm hư hại lớp lông chuyển - “bộ lọc tự nhiên” của phổi có nhiệm vụ quét sạch bụi bẩn và vi khuẩn. Khi lông chuyển bị phá hủy, phổi mất khả năng tự làm sạch, khiến chất nhầy và bụi bám lại lâu hơn, dễ gây viêm nhiễm. 

Người hút thuốc cũng tiết ra nhiều đờm hơn bình thường, nhưng đờm lại khó đẩy ra ngoài do đường thở hoạt động kém. Lâu dần, chất nhầy độc hại tích tụ trong phổi, gây khó thở, thở khò khè và làm giảm chức năng phổi nghiêm trọng.

Tăng nguy cơ mắc các bệnh bệnh hô hấp cấp tính

Hút thuốc làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị vi khuẩn và virus tấn công, đặc biệt tại đường hô hấp - nơi tiếp xúc trực tiếp với khói thuốc. Các chất độc trong thuốc lá làm tổn thương niêm mạc đường thở, phá hủy lông chuyển và giảm khả năng loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn. 

Khi hàng rào bảo vệ tự nhiên suy giảm, mầm bệnh dễ dàng xâm nhập và gây ra các bệnh lý cấp tính như cảm lạnh, viêm họng, viêm phế quản hay viêm phổi. Nhiều nghiên cứu cho thấy người hút thuốc có nguy cơ mắc bệnh hô hấp cao hơn người không hút từ 1,5 đến 7 lần [1]. Đặc biệt ở người mắc lao phổi, việc tiếp tục hút thuốc làm bệnh nặng nhanh hơn, tổn thương phổi nhiều hơn và tăng nguy cơ tử vong lên gấp 3-5 lần so với người không hút.[2]

Dẫn đến bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) 

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), người hút thuốc có nguy cơ mắc lao phổi cao gấp 2 lần so với người không hút, và khoảng 27% các ca tử vong do lao có liên quan đến thuốc lá. Nguyên nhân là do khói thuốc làm suy yếu miễn dịch phổi, tạo điều kiện cho vi khuẩn lao phát triển.
 

Gây ung thư phổi 

Khoảng 90% các trường hợp ung thư phổi có liên quan đến hút thuốc lá. Khói thuốc chứa nhiều chất gây đột biến DNA, kích thích tế bào phát triển bất thường và hình thành khối u ác tính. Người hút thuốc lá có nguy cơ mắc ung thư phổi cao gấp 15-30 lần so với người không hút, theo thông tin từ Bộ Y tế Việt Nam

Ảnh hưởng đến trẻ nhỏ 

Trẻ em hít phải khói thuốc thụ động có nguy cơ mắc viêm đường hô hấp dưới cao hơn 70%, đồng thời dễ bị viêm tai giữa, hen suyễn và suy giảm chức năng phổi. Trẻ sống trong môi trường có người hút thuốc thường phải nhập viện vì bệnh hô hấp nhiều hơn gấp đôi so với trẻ sống trong môi trường không khói thuốc.

Giảm hiệu quả điều trị bệnh hô hấp

Người hút thuốc thường điều trị kém hiệu quả hơn khi mắc các bệnh hô hấp như viêm phế quản, COPD hay viêm phổi. Khói thuốc làm giảm tác dụng của thuốc điều trị lao phổi, khiến thời gian hồi phục lâu hơn và bệnh dễ tái phát hơn. Các nghiên cứu cũng cho thấy những bệnh nhân vẫn tiếp tục hút thuốc sau điều trị có nguy cơ phải nhập viện lại cao hơn 30-50% so với người đã ngừng hút.

Đang điều trị lao phổi có hút thuốc lá được không?

Không. Khi đang điều trị lao phổi, tuyệt đối không nên hút thuốc lá vì khói thuốc làm giảm hiệu quả của thuốc kháng lao, khiến phổi phục hồi chậm hơn và làm tăng nguy cơ tái phát. Khói thuốc không gây ra bệnh lao nhưng khiến phổi vốn đã tổn thương do vi khuẩn lao trở nên yếu hơn. Việc tiếp tục hút thuốc trong giai đoạn điều trị có thể dẫn đến:

• Tăng tiết chất nhầy gây ho nhiều và khó thở hơn
• Giảm hoạt động của lông chuyển khiến phổi mất khả năng tự làm sạch
• Tăng nguy cơ nhiễm trùng cơ hội làm tình trạng viêm trong phổi nặng hơn
• Tổn thương thêm các đường dẫn khí nhỏ khiến chức năng hô hấp suy giảm

Những tác động này làm quá trình điều trị kéo dài, giảm hiệu quả thuốc và tăng nguy cơ bệnh tái phát.

Lợi ích khi ngừng hút thuốc trong quá trình điều trị lao phổi

Lợi ích ngắn hạn

Việc ngừng hút thuốc trong quá trình điều trị lao phổi mang lại nhiều lợi ích rõ rệt cho sức khỏe người bệnh, đặc biệt là trong giai đoạn đầu sau khi bỏ thuốc.

• Cải thiện chức năng phổi, giúp đường thở thông thoáng hơn, giảm ho và khó thở.
• Tăng khả năng đáp ứng điều trị, với tỷ lệ khỏi hoặc hoàn thành điều trị cao hơn rõ rệt (91% so với 80% ở người vẫn hút thuốc).
• Giảm nguy cơ tái phát và biến chứng trong quá trình điều trị.
• Cải thiện sức đề kháng, giúp hấp thụ thuốc tốt hơn và tiêu diệt vi khuẩn lao hiệu quả hơn.
• Giảm các triệu chứng khó chịu như ho, mệt mỏi, khó thở và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Lợi ích dài hạn

Về lâu dài, việc bỏ thuốc trong quá trình điều trị giúp phổi hồi phục bền vững hơn, giảm nguy cơ tái phát bệnh và mang lại nhiều cải thiện rõ rệt cho sức khỏe hô hấp cũng như toàn cơ thể:

• Giảm nguy cơ tái phát lao phổi và tổn thương mô phổi sau điều trị.
• Hạn chế hình thành bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và giãn phế nang.
• Giảm một nửa nguy cơ mắc ung thư phổi sau 5–10 năm.
• Tăng dung tích phổi, cải thiện khả năng hô hấp và sức bền thể lực.
• Giúp cơ thể hấp thu oxy tốt hơn, nâng cao sức khỏe và kéo dài tuổi thọ.

Cách cai thuốc lá hiệu quả và an toàn

Dưới đây là các hướng dẫn hiệu quả và an toàn đã được chứng minh quốc tế về cách cai thuốc lá:

• Đặt mục tiêu rõ ràng: Chọn một ngày cụ thể để bắt đầu cai thuốc, ghi ra lý do bạn muốn bỏ và chuẩn bị tinh thần cho những khó khăn ban đầu.
• Tìm sự hỗ trợ: Nhờ sự giúp đỡ của người thân, bạn bè hoặc tham gia chương trình tư vấn cai thuốc. Có người đồng hành sẽ giúp bạn kiên trì hơn.
• Dùng sản phẩm thay thế nicotine: Kẹo ngậm, miếng dán, viên ngậm hoặc thuốc hỗ trợ cai thuốc có thể giúp giảm cơn thèm thuốc và dễ chịu hơn trong giai đoạn đầu.
• Thay đổi thói quen: Khi cảm thấy thèm thuốc, hãy thử làm việc khác như đi dạo, uống nước, nhai kẹo cao su hoặc hít thở sâu để vượt qua cơn thèm.
• Tránh môi trường dễ kích thích: Tránh xa khói thuốc, quán cà phê hoặc những nơi bạn thường hút.
• Tự động viên bản thân: Ghi nhận mỗi ngày bạn không hút thuốc là một thành công nhỏ. Nếu lỡ hút lại, đừng nản, hãy bắt đầu lại ngay.
• Chăm sóc sức khỏe: Ngủ đủ giấc, ăn uống lành mạnh và tập thể dục đều đặn giúp cơ thể hồi phục nhanh hơn, giảm căng thẳng và làm nhẹ cảm giác thèm thuốc.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ thắc mắc "Đang điều trị lao phổi có hút thuốc lá được không?" và lý do vì sao việc ngừng hút thuốc là điều bắt buộc để bảo vệ phổi, rút ngắn thời gian điều trị và tăng khả năng khỏi bệnh hoàn toàn. Nếu bạn đang nghi ngờ lao phổi, gặp triệu chứng kéo dài hoặc cần được tư vấn điều trị đúng phác đồ, hãy liên hệ Phòng khám Lao phổi BS.CKII. Nguyễn Văn Tẩn để được thăm khám và hỗ trợ chuyên môn kịp thời. Bạn càng chủ động sớm, cơ hội hồi phục càng cao.

Tham khảo thêm các bài viết liên quan bên dưới:

• Uống thuốc lao phổi có được uống rượu không?
• Bị lao phổi có nên chơi thể thao
• Thức khuya có bị lao phổi không

Link tham khảo:

• https://www.who.int/health-topics/tobacco#tab=tab_1
• https://www.who.int/tobacco/publications/surveillance/tuberculosis/en/
• https://en.wikipedia.org/wiki/Smoking
• https://en.wikipedia.org/wiki/Tuberculosis
• https://www.cdc.gov/tobacco/index.htm