U lao ở phổi là gì? Triệu chứng và phương pháp điều trị
Tác giả: BS.CKII Nguyễn Văn Tẩn
25/07/2025
U lao ở phổi là gì, khác gì so với ung thư phổi hay các khối u lành tính? Nếu bạn đang băn khoăn vì những triệu chứng bất thường ở đường hô hấp, bài viết dưới đây của Phòng khám Lao phổi BS.CKII. Nguyễn Văn Tẩn sẽ giúp bạn hiểu đúng và kịp thời nhận biết dấu hiệu nguy hiểm của bệnh để có hướng điều trị phù hợp.
U lao ở phổi là gì?
U lao ở phổi là một dạng tổn thương khối trong phổi, hình thành do sự xâm nhập của vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis – tác nhân gây bệnh lao. Đây là một dạng tổn thương của lao phổi, khi vi khuẩn bị hệ miễn dịch cơ thể bao vây tạo thành các khối u hạt (gọi là u lao) nhằm cô lập và kiểm soát vi khuẩn.
Tuy nhiên, khi tình trạng viêm kéo dài, vùng trung tâm của khối u có thể bị hoại tử, gây tổn thương mô phổi xung quanh và ảnh hưởng đến chức năng hô hấp.
U lao ở phổi hình thành khi vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis bị cô lập bởi các tế bào miễn dịch
Việc nhận biết u lao ở phổi khác biệt với ung thư phổi hoặc các loại u phổi lành tính là rất quan trọng để điều trị đúng hướng. Bảng sau giúp bạn phân biệt rõ hơn:
Mục
U lao phổi
Ung thư phổi
U phổi lành tính
Đặc điểm
U lao phổi
Ung thư phổi
U phổi lành tính
Nguyên nhân
Vi khuẩn lao (Mycobacterium tuberculosis)
Sự tăng sinh ác tính của tế bào phổi
Tăng sinh lành tính của tế bào phổi
Triệu chứng chính
Ho kéo dài, sốt nhẹ về chiều, có thể ho ra máu, sụt cân từ từ
Đôi khi triệu chứng mơ hồ hoặc không có triệu chứng.
Ho kéo dài, ho ra máu, đau ngực, sụt cân nhanh, có thể sưng mặt hoặc tĩnh mạch cổ
Tiền sử điển hình
Không nhất thiết liên quan đến hút thuốc
Thường có tiền sử hút thuốc lá. Tuy nhiên, cũng có thể gặp ở nhiều người không hút thuốc lá.
Không đặc hiệu
Chẩn đoán
Xét nghiệm vi khuẩn lao, X-quang, CTscan ngực, soi phế quản, sinh thiết xuyên thành ngực, phẫu thuật lồng ngực sinh thiết làm xét nghiệm mô bệnh học.
X-quang, CTscan ngực, soi phế quản, sinh thiết xuyên thành ngực, phẫu thuật lồng ngực sinh thiết làm xét nghiệm mô bệnh học
X-quang, CTscan ngực, soi phế quản, sinh thiết xuyên thành ngực, phẫu thuật lồng ngực sinh thiết làm xét nghiệm mô bệnh học
Tính chất
Viêm, hoại tử, không có tế bào ác tính.
Ác tính, tại chổ hoặc có khả di căn từ cơ quan khác đến
Lành tính, không di căn
Nhìn chung, u lao là phản ứng viêm đặc hiệu, không phải khối u ác tính nhưng vẫn cần điều trị tích cực để ngăn tổn thương lan rộng.
Triệu chứng lâm sàng khi có u lao ở phổi
Người bị u lao ở phổi thường có các dấu hiệu tương tự như khi mắc lao phổi hoạt động, hoặc đôi khi không có triệu chứng lâm sàng. Những triệu chứng phổ biến bao gồm:
Ho kéo dài trên 2-3 tuần: có thể là ho khan, ho có đờm, hoặc ho ra máu – dấu hiệu cho thấy tổn thương trong mô phổi.
Sốt nhẹ kéo dài, đặc biệt vào buổi chiều hoặc ban đêm, thường đi kèm với mồ hôi trộm.
Đau tức ngực, khó thở, nhất là khi khối u ảnh hưởng đến vùng phổi lớn hoặc làm chèn ép đường dẫn khí.
Cơ thể mệt mỏi, chán ăn, sụt cân dần dần, biểu hiện tình trạng viêm mãn tính và rối loạn chuyển hóa trong cơ thể.
Phương pháp chẩn đoán u lao ở phổi
Để xác định chính xác u lao ở phổi, bác sĩ thường áp dụng nhiều kỹ thuật phối hợp. Dưới đây là các phương pháp phổ biến:
Chụp X-quang ngực: Đây là phương pháp cơ bản và phổ biến nhất để phát hiện tổn thương dạng u hoặc các tổn thương điển hình của lao phổi như nốt, hang lao, xơ hang, thường ở vùng đỉnh phổi.
Xét nghiệm đờm tìm vi khuẩn lao (AFB): Mẫu đờm được nhuộm soi trực tiếp bằng phương pháp Ziehl-Neelsen để phát hiện vi khuẩn lao. Đây là xét nghiệm truyền thống, nhanh và chi phí thấp, giúp xác định sự hiện diện của vi khuẩn lao trong phổi.
Xét nghiệm sinh học phân tử Xpert MTB/RIF: Phương pháp hiện đại, giúp phát hiện nhanh vi khuẩn lao và đánh giá khả năng kháng thuốc Rifampicin với độ chính xác cao, thời gian trả kết quả nhanh.
Nuôi cấy vi khuẩn lao từ đờm: Phương pháp có độ nhạy cao hơn xét nghiệm AFB, giúp xác định chính xác vi khuẩn lao nhưng thời gian chờ kết quả lâu (2-6 tuần).
Chụp CT ngực: Được sử dụng để đánh giá chi tiết hơn các tổn thương phổi khi X-quang không rõ ràng hoặc nghi ngờ biến chứng, giúp phát hiện các tổn thương nhỏ, khối u lao rõ hơn.
Sinh thiết phổi: Khi các xét nghiệm trên chưa đủ để chẩn đoán hoặc cần phân biệt với các loại u khác, bác sĩ có thể lấy mẫu mô phổi qua sinh thiết kim hoặc nội soi để xét nghiệm mô bệnh học, xác định bản chất u lao.
Để chẩn đoán u lao ở phổi, bác sĩ thường bắt đầu với chụp X-quang ngực
Giai đoạn tấn công (2 tháng): Dùng phối hợp 4 loại thuốc chống lao.
Giai đoạn duy trì (4 tháng): Sử dụng 2–3 loại thuốc tiếp theo để củng cố hiệu quả điều trị.
Tổng thời gian điều trị kéo dài tối thiểu 6 tháng. Người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ đúng liều lượng, thời gian dùng thuốc và tái khám định kỳ.
Trong trường hợp lao kháng thuốc, sẽ có phác đồ riêng kéo dài từ 9 đến 20 tháng, tùy thuộc vào mức độ kháng và kết quả kháng sinh đồ.
U lao ở phổi có chữa khỏi được không?
Câu trả lời là có. Người mắc u lao ở phổi hoàn toàn có thể khỏi bệnh nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ.
Sau vài tuần điều trị, đa số người bệnh sẽ cảm thấy đỡ hơn. Tuy nhiên, việc tiếp tục điều trị đủ liệu trình là bắt buộc để tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn lao và phòng ngừa kháng thuốc hoặc tái phát.
Trong một số ít trường hợp khi phổi bị tổn thương quá nhiều hoặc khối u không đáp ứng thuốc, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để loại bỏ ổ lao. Tuy nhiên, đây không phải là lựa chọn đầu tiên mà chỉ được áp dụng khi cần thiết.
U lao ở phổi là một dạng tổn thương do lao ở phổi, hoàn toàn có thể kiểm soát và chữa khỏi nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Việc chủ động đi khám khi có dấu hiệu nghi ngờ và tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ là yếu tố quyết định đến hiệu quả điều trị. Nếu bạn cần tư vấn hoặc thăm khám chuyên sâu, có thể đến Phòng khám Lao phổi BS.CKII. Nguyễn Văn Tẩn – nơi chuyên điều trị các bệnh lý lao phổi với kinh nghiệm chuyên môn cao.
