Mẹ bị lao phổi có cho con bú được không và cần lưu ý những gì?

Tác giả: BS.CKII Nguyễn Văn Tẩn

05/08/2025

Mẹ bị lao phổi có cho con bú được không là thắc mắc chung của nhiều phụ nữ sau sinh đang điều trị lao. Phòng khám Lao phổi BS.CKII. Nguyễn Văn Tẩn sẽ giúp bạn hiểu rõ điều kiện an toàn khi cho con bú, cách chăm sóc bé và tuân thủ phác đồ điều trị sẽ giúp mẹ kiểm soát bệnh tốt hơn, đồng thời bảo vệ sức khỏe cho trẻ sơ sinh khỏi nguy cơ lây nhiễm.

Thông tin về bệnh lao phổi

Lao phổi là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bệnh do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, chủ yếu tấn công phổi nhưng cũng có thể lan đến các cơ quan khác như màng não, xương khớp hoặc hạch bạch huyết. Trong số các thể lao (gồm lao phổi, lao màng não, lao xương khớp,...), lao phổi chiếm tỷ lệ cao nhất, khoảng 85%, và là thể phổ biến nhất.

Không phải ai tiếp xúc với vi khuẩn lao cũng đều có nguy cơ phát bệnh. Khả năng nhiễm và bộc phát bệnh phụ thuộc nhiều vào sức đề kháng và hệ miễn dịch của từng người. Những người có sức khỏe yếu, mắc các bệnh nền như đái tháo đường, HIV/AIDS hoặc suy dinh dưỡng thường dễ bị vi khuẩn tấn công và tiến triển bệnh nhanh hơn.

Đường lây chính của lao phổi là qua không khí, khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, các hạt dịch nhỏ chứa vi khuẩn sẽ phát tán và có thể được người khác hít vào, đặc biệt trong môi trường kín, không thoáng khí hoặc khi tiếp xúc gần mà không đeo khẩu trang. Việc sống chung hoặc tiếp xúc lâu dài với người mắc lao làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

Một trường hợp đặc biệt cần lưu ý là phụ nữ mang thai mắc lao phổi có thể truyền vi khuẩn sang thai nhi qua đường máu hoặc trong quá trình sinh nở, gây ra các biến chứng nghiêm trọng như sảy thai, thai lưu hoặc suy thai.

Mặc dù lao phổi lây qua đường hô hấp, nhưng bệnh không lây qua tiếp xúc thông thường hoặc việc dùng chung đồ vật như chăn màn, bát đũa, quần áo hay điện thoại. Do đó, người bệnh không cần tách biệt hoàn toàn sinh hoạt cá nhân mà chỉ cần tuân thủ biện pháp phòng tránh theo hướng dẫn y tế, đặc biệt là mang khẩu trang và đảm bảo môi trường sống thông thoáng.

Lao phổi là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể tử vong nếu không điều trị kịp thời

Mẹ bị lao phổi có cho con bú được không?

Theo Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC), mẹ bị lao phổi vẫn có thể cho con bú, nhưng điều này phụ thuộc vào tình trạng lây nhiễm và kết quả điều trị. Tuy nhiên, vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis có thể truyền qua đường hô hấp, nên việc cho bú trực tiếp chỉ an toàn khi mẹ không còn khả năng lây nhiễm.

Khi nào không nên cho con bú trực tiếp

Nếu xét nghiệm đờm cho thấy vẫn còn vi khuẩn lao dương tính, người mẹ nên tạm ngưng cho bú trực tiếp để tránh lây bệnh cho trẻ. CDC khuyến cáo chỉ nên cho bú trở lại sau khi:

Mẹ điều trị ít nhất 2 tuần bằng thuốc kháng lao và được xác nhận không còn lây.
Mẹ đeo khẩu trang, hạn chế ôm hôn, ho hoặc nói chuyện gần bé.
Nếu có tổn thương lao ở vú, cần ngừng bú bên đó cho đến khi tổn thương lành hoàn toàn.

Trong thời gian này, mẹ vẫn có thể vắt sữa cho bé bú nếu đảm bảo vệ sinh, vì sữa mẹ vẫn là nguồn dinh dưỡng quý giá giúp tăng sức đề kháng cho trẻ sơ sinh.

Khi nào có thể cho con bú tiếp tục

Sau khi được điều trị đúng phác đồ và lượng vi khuẩn trong đờm đã giảm hoặc âm tính, mẹ có thể tiếp tục cho con bú bình thường. Theo Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC), các thuốc lao dòng đầu như Isoniazid và Rifampin đi vào sữa mẹ ở hàm lượng rất thấp, không gây độc tính cho trẻ sơ sinh. Điều kiện để tiếp tục cho bú:

Mẹ đáp ứng tốt điều trị và đã được bác sĩ xác nhận không còn lây.
Mẹ thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa như đeo khẩu trang, giữ vệ sinh hô hấp, thông khí phòng ở.
Bé được tiêm vắc-xin BCG đầy đủ để phòng ngừa lao sơ nhiễm.

Mẹ bị lao phổi có cho con bú được không

Điều trị lao phổi ở phụ nữ sau sinh

Lao phổi là bệnh lý truyền nhiễm nguy hiểm, đòi hỏi điều trị sớm và đúng phác đồ, đặc biệt đối với phụ nữ sau sinh thời điểm cơ thể còn yếu, hệ miễn dịch suy giảm và dễ gặp biến chứng. Quá trình điều trị cần có sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa lao nhằm bảo đảm hiệu quả chữa trị và bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ lẫn bé.

Phương pháp trị nhiễm lao tiềm ẩn ở phụ nữ sau sinh

Nhiễm lao tiềm ẩn là tình trạng cơ thể có vi khuẩn lao nhưng chưa xuất hiện triệu chứng hoặc tổn thương ở phổi. Tuy chưa phát bệnh, song nếu không được điều trị, vi khuẩn có thể hoạt hóa và gây lao phổi trong tương lai. Vì vậy, phụ nữ sau sinh được chẩn đoán nhiễm lao tiềm ẩn thường được chỉ định dùng thuốc dự phòng để ngăn ngừa nguy cơ bệnh tiến triển.

Phác đồ điều trị nhiễm trùng lao tiềm ẩn theo Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC):

Phác đồ 4R: Dùng rifampin hằng ngày trong 4 tháng liên tục.
Phác đồ 3HR: Kết hợp isoniazid và rifampin hằng ngày trong 3 tháng.
Phác đồ 6H hoặc 9H: Uống isoniazid mỗi ngày trong 6 hoặc 9 tháng, đồng thời bổ sung pyridoxine (vitamin B6) để phòng ngừa tác dụng phụ lên thần kinh ngoại biên.

Khi sử dụng isoniazid, phụ nữ mang thai hoặc sau sinh được khuyến cáo bổ sung 25–50 mg vitamin B6 mỗi ngày. Ngoài ra, những người đang trong ba tháng đầu sau sinh nên kiểm tra chức năng gan trước khi bắt đầu phác đồ để hạn chế nguy cơ tổn thương gan do thuốc.

Phương pháp điều trị bệnh lao phổi ở phụ nữ sau sinh

Khi người mẹ sau sinh được chẩn đoán mắc lao phổi tiến triển, quá trình điều trị sẽ kéo dài và nghiêm ngặt hơn nhằm tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn trong cơ thể, đồng thời ngăn ngừa bệnh tái phát hoặc kháng thuốc.

Thông thường, thời gian điều trị kéo dài từ 6 đến 9 tháng, tùy thuộc vào mức độ bệnh và khả năng đáp ứng thuốc. Bác sĩ sẽ phối hợp nhiều loại thuốc chống lao để tăng hiệu quả, giảm nguy cơ kháng thuốc và kiểm soát tốt tiến trình hồi phục của người bệnh.

Một số loại thuốc thường được sử dụng trong phác đồ điều trị lao 2HRZE/4HR hoặc 2HRZE/7HR theo Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC) gồm:

Pyrazinamide (PZA): Có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn lao cư trú sâu trong các ổ tổn thương.
Rifampin (RIF): Là thuốc chủ lực trong điều trị, giúp diệt khuẩn mạnh và ngăn vi khuẩn phát triển.
Ethambutol (EMB): Hạn chế nguy cơ vi khuẩn kháng thuốc, thường được phối hợp trong giai đoạn đầu điều trị.
Isoniazid (INH): Một trong những thuốc chống lao cơ bản, có khả năng tác động trực tiếp lên vi khuẩn gây bệnh.

Trong suốt quá trình điều trị, người mẹ cần tuân thủ tuyệt đối phác đồ do bác sĩ chỉ định, không tự ý ngưng hoặc đổi thuốc, vì điều này có thể dẫn đến kháng thuốc hoặc tái phát lao. Bên cạnh đó, việc theo dõi định kỳ chức năng gan, thận và thị lực cũng rất quan trọng để phát hiện sớm tác dụng phụ của thuốc và đảm bảo an toàn cho sản phụ.

Điều trị lao phổi ở phụ nữ sau sinh

Các lưu ý quan trọng khi mẹ bị lao phổi cho con bú sau sinh

Đối với việc cho con bú và chăm sóc bé

Nếu người mẹ đang điều trị bằng thuốc Isoniazid, trẻ sơ sinh nên được bổ sung pyridoxine (vitamin B6) theo hướng dẫn của bác sĩ để phòng ngừa thiếu hụt vitamin và bảo vệ hệ thần kinh. Bên cạnh đó, trẻ cần được tiêm vắc xin BCG sớm nhằm tạo miễn dịch phòng lao.

Đối với sức khỏe và điều trị của mẹ

Người mẹ cần tuân thủ nghiêm phác đồ điều trị do bác sĩ chỉ định uống thuốc đúng giờ, đủ liều, tuyệt đối không tự ý ngừng thuốc khi thấy đỡ. Đồng thời, cần bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, ưu tiên thực phẩm giàu protein, vitamin và khoáng chất để hỗ trợ phục hồi sức khỏe. Nếu đang dùng Rifampicin, nên uống thuốc sau khi cho con bú và bổ sung vitamin B6 hàng ngày.

Ngoài ra, nên tránh rượu bia và các chất kích thích vì có thể gây tổn thương gan và làm giảm tác dụng của thuốc. Mẹ cũng cần kiểm tra chức năng gan định kỳ và báo với bác sĩ khi có dấu hiệu mệt mỏi, vàng da hoặc chán ăn.

Trẻ bú sữa mẹ bị lao phổi tái phát có nguy cơ lây không?

Khi mẹ bị lao phổi tái phát, trẻ sơ sinh có nguy cơ bị lây nhiễm lao nếu mẹ đang trong giai đoạn phát tán vi khuẩn qua ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Vi khuẩn lao lây qua không khí, không lây qua đường sữa mẹ, nhưng việc tiếp xúc gần mặt miệng trong khi cho bú có thể khiến trẻ nhiễm bệnh.

Trẻ của mẹ điều trị Isoniazid nên uống vitamin B6 và tiêm BCG sớm để phòng thiếu vitamin và lao

Mẹ bị lao phổi có cho con bú được không là vấn đề cần được thăm khám và theo dõi cẩn trọng để bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé. Nếu bạn cần tư vấn chuyên sâu và phác đồ điều trị an toàn, hãy liên hệ Phòng khám Lao phổi BS.CKII. Nguyễn Văn Tẩn để được hỗ trợ kịp thời.

Tham khảo: