Ảnh hưởng của bệnh lao phổi đối với thai kỳ và biện pháp phòng tránh

Tác giả: BS.CKII Nguyễn Văn Tẩn

31/07/2025

Ảnh hưởng của bệnh lao phổi đối với thai kỳ không chỉ đe dọa sức khỏe của mẹ bầu mà còn tác động nghiêm trọng đến sự phát triển của thai nhi. Bài viết này của Phòng khám Lao phổi BS.CKII. Nguyễn Văn Tẩn giúp bạn hiểu rõ việc chẩn đoán và điều trị sớm bệnh lao trong thai kỳ sẽ giảm nguy cơ sảy thai, sinh non, thai chết lưu và lây nhiễm lao bẩm sinh cho trẻ.

Ảnh hưởng của bệnh lao phổi đối với thai kỳ

Bệnh lao phổi là một trong những bệnh truyền nhiễm có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của mẹ và thai nhi. Trong thời kỳ mang thai, hệ miễn dịch suy yếu khiến vi khuẩn lao dễ hoạt động mạnh hơn, làm tăng nguy cơ tiến triển bệnh hoặc tái phát ở những phụ nữ từng mắc lao tiềm ẩn.

Theo các nghiên cứu y học và PubMed Central (PMC) – National Library of Medicine (NIH), phụ nữ mang thai mắc lao phổi có nguy cơ gặp nhiều biến chứng sản khoa hơn so với thai phụ khỏe mạnh, bao gồm:

Tăng tỷ lệ nhập viện, thiếu máu và sinh mổ lên khoảng 3 lần.
Nguy cơ sảy thai tự nhiên, thai chậm phát triển trong tử cung và trẻ nhẹ cân tăng cao.
Tỷ lệ tử vong chu sinh cao gấp khoảng 6 lần so với bình thường.

Đặc biệt, chẩn đoán muộn là một yếu tố nguy cơ độc lập, có thể làm tăng tỷ lệ biến chứng sản khoa gấp 4 lần và nguy cơ chuyển dạ sớm tăng đến 9 lần. Nguyên nhân là do các triệu chứng của lao phổi (như ho, mệt mỏi, sụt cân nhẹ, khó thở) thường bị nhầm lẫn với biểu hiện thai nghén, dẫn đến việc phát hiện bệnh chậm trễ.

Ngoài ra, nếu bệnh không được kiểm soát, phụ nữ mang thai có thể gặp tình trạng suy hô hấp, suy dinh dưỡng, hoặc lây truyền vi khuẩn lao cho con trong quá trình mang thai. Những trường hợp lao phổi nặng còn có thể gây thai chết lưu, sinh non hoặc lao bẩm sinh ở trẻ sơ sinh.

Vì vậy, phụ nữ đang trong độ tuổi sinh sản nên tầm soát lao phổi trước khi mang thai. Nếu phát hiện bệnh trong thai kỳ, cần điều trị sớm, đúng phác đồ và được theo dõi song song bởi bác sĩ chuyên khoa hô hấp và sản khoa để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Ảnh hưởng của bệnh lao phổi đối với thai kỳ

Bệnh lao ở phụ nữ mang thai do đâu?

Trong thời kỳ mang thai, phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh lao cao hơn so với nhiều nhóm khác. Nguyên nhân chính là do sự thay đổi mạnh mẽ của nội tiết tố đặc biệt là estrogen, progesteron và nhau thai (rau thai). Những biến đổi này khiến các cơ quan liên quan đến sinh sản và nuôi con (như vùng chậu, hông, hệ sinh dục, da và cơ) tăng cường chuyển hóa, giữ nước nhiều hơn.

Khi đó, mô phổi và mô xơ trở nên mềm, tạo điều kiện thuận lợi để vi khuẩn lao xâm nhập và phát triển. Ngoài yếu tố nội tiết, nguy cơ mắc lao ở phụ nữ mang thai còn tăng do sức đề kháng suy giảm, chế độ dinh dưỡng thiếu hụt, hoặc cơ thể mệt mỏi kéo dài.

Phụ nữ mang thai dễ mắc bệnh lao do thay đổi nội tiết và sức đề kháng giảm

Biện pháp phòng tránh bệnh lao trong thai kỳ

Để phòng tránh lao trong thai kỳ, thai phụ nên thực hiện những biện pháp sau:

Duy trì lối sống lành mạnh, ngủ đủ giấc, ăn uống cân đối để tăng cường sức đề kháng.
Theo dõi sớm các dấu hiệu nghi ngờ lao như ho kéo dài, sốt nhẹ về chiều, sụt cân, mệt mỏi... và đi khám ngay khi có triệu chứng.
Thăm khám tại cơ sở chuyên khoa hô hấp để được chẩn đoán chính xác bằng các xét nghiệm phù hợp, an toàn cho thai kỳ.
Thông báo cho bác sĩ về tình trạng mang thai, đặc biệt là trong 3 tháng đầu, để được chỉ định thuốc điều trị phù hợp và tránh tác dụng phụ.
Tuyệt đối tuân thủ phác đồ điều trị, không tự ý ngưng thuốc hoặc thay đổi liều khi chưa có hướng dẫn của bác sĩ.
Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, ăn thực phẩm giàu protein, vitamin, khoáng chất và năng lượng để giúp cơ thể phục hồi.
Nghỉ ngơi hợp lý sau sinh, đồng thời ăn uống đủ chất để tăng sức đề kháng. Nếu người mẹ có vi khuẩn lao trong đờm, cần cách ly tạm thời với trẻ và đeo khẩu trang khi chăm sóc con cho đến khi xét nghiệm đờm âm tính.
Trẻ sơ sinh cần được tiêm vắc-xin BCG sớm và theo dõi chặt chẽ nhằm phát hiện sớm dấu hiệu lao bẩm sinh hoặc lao sơ nhiễm.

Thai phụ cần phòng lao bằng lối sống lành mạnh, dinh dưỡng đầy đủ và tuân thủ y tế

Bị bệnh lao khi mang thai gây ra những biến chứng gì?

Phụ nữ mang thai mắc bệnh lao phổi không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe bản thân mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho thai nhi. Bệnh lao trong thai kỳ làm tăng khả năng sinh non, sảy thai, thai chết lưu hoặc trẻ sinh ra nhẹ cân. Tỷ lệ sinh non và trẻ nhẹ cân ở nhóm bà bầu mắc lao cao gấp đôi so với phụ nữ mang thai khỏe mạnh.

Ngoài ra, bệnh lao còn làm tăng nguy cơ biến chứng trong quá trình sinh nở như băng huyết, nhiễm trùng hậu sản và suy kiệt sau sinh. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), lao trong thai kỳ là nguyên nhân góp phần gây ra 6–15% tổng số ca tử vong ở phụ nữ mang thai, đồng thời làm tăng đáng kể tỷ lệ tử vong sơ sinh và nguy cơ trẻ mắc lao bẩm sinh.

Nếu người mẹ mắc lao phổi tiến triển hoặc lao ngoài phổi, vi khuẩn lao có thể lây sang thai qua nhau thai hoặc trong quá trình sinh, gây lao bẩm sinh. Trẻ mắc lao bẩm sinh thường có biểu hiện sốt, suy hô hấp, gan to, li bì, quấy khóc, thậm chí hôn mê tuy hiếm gặp nhưng vô cùng nguy hiểm.

Do đó, phụ nữ mang thai cần được tầm soát và điều trị bệnh lao sớm, tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Bị lao khi mang thai có thể gây sinh non, sảy thai, trẻ nhẹ cân và nguy cơ lây lao bẩm sinh cho thai nhi

Cần làm gì khi phát hiện bị lao phổi trong thời kỳ mang thai

Khi có dấu hiệu nghi ngờ mắc lao trong thai kỳ, thai phụ nên nhanh chóng đến các cơ sở y tế hoặc bệnh viện chuyên khoa lao để được thăm khám, làm xét nghiệm lâm sàng và cận lâm sàng, nhằm xác định chính xác tình trạng bệnh. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách giúp giảm thiểu tối đa các ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi.

Nếu quy trình xét nghiệm được thực hiện đúng chuẩn, các kỹ thuật này thường an toàn và không gây hại cho thai kỳ. Tuy nhiên, thai phụ cần thông báo rõ với bác sĩ về tình trạng mang thai để được áp dụng phương pháp an toàn nhất cho thai nhi.

Trong trường hợp bắt buộc phải chụp X-quang, mẹ bầu nên yêu cầu nhân viên y tế che chắn bằng tấm chì bảo vệ vùng bụng, giúp ngăn tia X ảnh hưởng đến em bé trong bụng.

Thai phụ nghi ngờ lao phổi cần khám sớm và tuân thủ chỉ dẫn bác sĩ

Điều trị bệnh lao ở phụ nữ mang thai

Theo khuyến cáo từ Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC), việc điều trị lao ở phụ nữ mang thai cần được cân nhắc kỹ giữa hiệu quả điều trị và mức độ an toàn cho mẹ và thai nhi. Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân để lựa chọn phác đồ phù hợp, đảm bảo vừa kiểm soát bệnh, vừa hạn chế rủi ro cho thai kỳ.

Đối với các trường hợp phụ nữ mang thai bị lao phối hợp HIV, lao ngoài phổi hoặc lao tiến triển nặng, việc dùng pyrazinamid có thể mang lại hiệu quả cao hơn. Tuy nhiên, nếu pyrazinamid bị loại khỏi phác đồ, phần lớn phụ nữ mang thai mắc lao nhạy cảm với thuốc sẽ được chỉ định điều trị tối thiểu 9 tháng với các loại thuốc an toàn hơn. Phác đồ tiêu chuẩn thường bao gồm:

Isoniazid, Rifampin và Ethambutol dùng hàng ngày trong 2 tháng đầu, sau đó
Isoniazid và Rifampin tiếp tục hàng ngày hoặc hai lần mỗi tuần trong 7 tháng tiếp theo.

Ảnh hưởng của bệnh lao phổi đối với thai kỳ là vấn đề cần được quan tâm và điều trị sớm để bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé. Nếu bạn đang tìm địa chỉ thăm khám và điều trị uy tín, hãy liên hệ Phòng khám Lao phổi BS.CKII. Nguyễn Văn Tẩn để được tư vấn và hỗ trợ chuyên sâu.

Tham khảo: